Sei que teño o blog cheo de trapalladas. Debería facer limpeza, pero cústame quitar cousas do medio. Escolle ti o que che pareza e non fagas caso do resto.

22.12.07

Tempos avesíos


El toupo fuzou pouco ultimamente a causa do tempo, dos dous tempos.

A xeada e a falta de auga puxeron a terra dura, difícil de furar. Por outra banda, parece que encolleron as horas e non dan para todas as ocupacións que un ten.

Agardamos volver ó rego co cambio de ano e fuzar, cando menos, unha vez á semana.

4.12.07

A forza que vén de lonxe - VI: Dorothe Schubarthe, Kabatek, Lorca


A SERIE EMPEZA AQUÍ
Dorothe Schubarthe é unha musicóloga suíza que chegou aquí a finais dos 70 para estudar a nosa música popular, ocupando así as súas vacacións, que non todo van ser festas gastronómicas. Como había máis do que pensaba, acabou botando cinco anos no asunto e, como froito, deixounose ese valioso e voluminoso Cancineiro Popular galego, en coautoría con Antón Santamarina. No Arquivo Sonoro de Galicia están depositados case 250 CDs coas gravacións orixinais. Un tesouro para novos e vellos, como diría Cunqueiro.

Johannes Kabatek naceu en Stuttgart, Alemaña, en 1965. É un romanista de prestixio que leva tempo ocupado e preocupado polo estudo do galego. A súa última aportación, Os falantes como lingüistas, é unha boa lectura para tratar de comprender o incomprensible: o trato que os galegos lle damos ó noso idioma.

Hai case oitenta anos Federico García Lorca chegou a Galicia con La Barraca, esa compañía de teatro que percorreu o país de praza en praza, de vila en vila, buscando a xente, non conformándose con actuar só nas cidades. Non imos facer máis cábalas sobre os motivos nin o papel que Blanco Amor desempeñou no asunto, o caso é que o gran poeta granadino, o mesmo que escribiou impresionantes versos con Nova York ó fondo, deixounos os seus Seis poemas galegos, para deleite do oído e orgullo da terra. Despois tropezou cos desalmados.

Déixame morrer no leito
Soñando con flores d’ouro
O que morreu no leito foi outro. Lorca non puido vivir o seu verso.

CONTINÚA

26.11.07

Évos un amaicer guapo


Sábado, 24

Amaiceu o día gris no Eo-Navia, pero volveuse guapo ó caer a tarde.

En Santiso, cabo do Eo, Ángel Prieto e os seus compañeiros puxeron, unha vez máis, o esforzo e a ilusión por manter viva a cultura que nos une. E como o tempo pon a cada un no seu lugar, chegará tamén para eles o día coa palabra sinalada: exemplares.

Fose pola música dos Folkgazais ou polo café con leite con biscoito -é de supoñer que non do de Navaza-Elucidario-, Babarro e Quique Costas chegaron do norte e do sur para falarnos de gaiteiros e poetas. Ana Rebollada empregouse con paixón e eu diría que tamén con algo de perdón. Non hai demos como din. Aurora, a d’A Antigua, e Belén Prieto puxeron a emoción e a carne de pita co verso ben contado. Teresa López trouxo do pasado as palabras do pai que dan nome ó libro, bo regalo. Alberto Calvín lembrounos a tradición do romanceiro coas súas pillerías -dá gusto oílo-. Babel deixou a humildade de quen non lle dá importancia ó seu labor importante, e o neno César Legaspi puxo a esperanza ó unir cunha ponte de rimas a historia da burra vella que súa avoa lle contou coa súa gracia de neno e viño novo.

Hai futuro.

20.11.07

Prestige, aínda.


Non quero idealizar o que pasou no noso país hai cinco anos, pero tampouco quero esquecer. Por iso recupero este texto que redactei daquela como enunciado para un exercicio de clase. Hoxe é só un texto que queda no aire para refrescar a memoria:
Imaxina que es...
... o mar, o salitre con cheiro a xofre, un percebe que agoniza afogado polo veleno ou o ollar triste do neno que ve negra a area dos seus castelos. Imaxina emporcallada a praia onde sempre te bañaches, a rocha que agachou o teu primeiro bico, o mariñeiro que non pode ir ó mar coa mirada cravada no horizonte ou o mozo que pensa en emigrar. Imaxina que es un paxaro morto de ás brancas rebozado de negro, unha illa verde rodeada de flores negras de caramiña, ou unha serea cega no medio das tebras da auga.

Imaxina, sinte... e escribe (verso ou prosa, longo ou curto, escribe)

14.11.07

A forza que vén de lonxe -V: Mark Wiersma, David Mackenzie, Takekazu Asaka

A SERIE EMPEZA AQUÍ
Mark Wiersma gañou no 2006 o III concurso de monólogos monolingües organizado polas tres universidades galegas.
Mark Wiersma é americano de California. Chegou a Compostela no 2004 para facer o doutoramento sobre literatura comparada. Dous anos despois, ademais de contar os contos en galego, púxose a argallar unha asociación de estranxeiros galegofalantes.

“Eu vin a Galicia sen plans definitivos e arestora xa decidíon ficar. Agora vivo aquí e paréceme normal aprender e falar a lingua do lugar”.
Benvido Mr. Marshall!

De todos os non galegos ós que lle oín falar en galego, quen máis me impresionou foi David Mackenzie. É que non só fala galego, senón que o fai con acento e con retranca.
David Mackenzie creou e dirixiu o Centro Irlandés de Estudos Galegos, incluido no Departamento de Estudios Hispánicos da Universidade de Cork (UCC), que este ano celebra o seu X aniversario.
Mackenzie, escocés de nacemento, xa creara con anterioridae o centro de estudos galegos de Birmingham.

Takekazu Asaka, Takiño para os amigos, é xaponés e ben se lle ve na pinta e no nome. En 1977 andaba por Madrid estudando castelán e tropezou cun exemplar de A Nosa Terra. “Esta Terra non é vosa, rapaces”, -debeu pensar- e interesouse por aquel idioma raro. Agora leva xa un montón de artigos e varios libros sobre o galego: Gramática do galego moderno, Guía de conversación en galego, Vocabulario básico da lingua galega,... Tamén traduciu para o xaponés Cantares Gallegos de Rosalía e os Seis poemas galegos de Lorca.
Doutorouse en Osaka e imparte clases de Lingüística Hispánica y Románica na Universidad Tsudajuqu de Tokio, pero cada verán vén dar unha voltiña e cando marcha vai dicindo:
Sayonara ríos
Sayonara fontes

Con ese precedente, non me estraña que Shin Chan se movese con tanta soltura na nosa tele.

NOTA: A foto roubeilla a Perfecto Conde do seu blog; espero que me desculpe.

7.11.07

A forza que vén de lonxe- IV: Heidi Khüm, John Rutherford, Gerald Denley


A SERIE EMPEZA AQUÍ
Lendo cousas sobre María Mariño atopei con Heidi Khüm. Supoño que debería saber da súa existencia, pero non sempre sabemos todo o que se espera de nós. A verdade é que me soaba o nome, pero pensaba que era unha modelo alemá afeccionada á Fórmula I, en tempos. Alemá é, pero non é modelo aínda que si modélica. Leva algún tempo asentada en Ferrol. É poeta en galego, castelán, alemán e inglés, e non ten ningún transtorno psicolóxico por vir de fóra e aprender o noso idioma.

A Craig Paterson dirixiulle a tese en Óxford John Rutherford, inglés de Ribadeo ou ribadense de Inglaterra. Xa nin se sabe. El foi pioneiro en crear centros de estudos galegos en Universidades do estranxeiro. Impulsou a tradución de autores do galego ó inglés e acabou escribindo As frechas de ouro na nosa lingua de ouro. Ben merecido o premio Trasalba e aínda unhas cuncas de Ribeiro, con ben uva treixadura.

Tamén era inglés Gerald Denley, nacido en Londres no ano 26. Entrañable viaxeiro que un día atracou en Vigo de volta dunha das súas moitas andainas. Como o transporte xa daquela era lento, deu unha voltiña por Galicia e acabou quedándose. En Valdoviño era coma da casa.

Traduciu para o galego textos escritos por el mesmo en gaélico e en romanó, a lingua dos xitanos, que non todo vai ser traducir do inglés. Dous anos despois de chegar a Valdoviño, empezou a escribir en galego. Era o ano 59.

No medio do seu cuarto había unha cama;
as sabas eran lenes como as teas de araña.
Lembro o seu arrecendo de frores ventureiras.
Sobor da cama e do garda-roupa varias monecas:
un mono
un león e dous tigres,
cans,
snoopy,
un parrulo-garrulo
unha galeguiña e un gaiteiro,
unha leiteira holandesa
unha negriña baiana,
unha mucama de Pernambuco
(...)

E tamén:

Pouco a pouco
estamos perdendo as horas.
...
El xa o sabía.

CONTINÚA

1.11.07

A forza que vén de lonxe -III: Franck Meyer, Craig Patterson, Iam Emmt


A SEREI EMPEZA AQUÍ

Franck Meier. Francés porque lle cadrou, pero ben podería ser alemán porque á súa terra cambiáronlle o marco cada pouco, como explica neste fermoso artigo.
A comezos dos 90 chegou a Compostela cun Erasmus. Non sei se xa falaba galego ou se o aprendeu daquela, pero no 91 xa publicaba en Ólisbos un poema que empezaba así:

Cando como de xardíns colgantes
Medran flores baixo cálida noite 
En brillo redondo das túas lúas de prata



e que remataba moi a gusto. Un precursor, se cadra, dun estilo que despois estivo de moda entre as nosas poetas máis novas e que Viqui Veiguela cultivou coma ninguén, con máis acerto ca recoñecemento.

Asentouse entre nós. Traduciu de e para o galego. Publicou un poemario e fundou unha editorial: Franka editora. Máis non se lle pode pedir.

Craig Patterson. Esta vez a forza que vén de lonxe chega do norte, mar por medio. Inglés asentado en Escocia. Doutorouse en Oxford cunha tese sobre Otero Pedrayo. Dirixe o centro escocés de estudos galegos, con sé en Stirling, onde eu vin un castelo de conto cunha culebra de prata ós seus pés. Traduce a nosa literatura para o inglés, e iso que os ingleses non son moi dados a traducir para o seu idioma. Colabora na nosa prensa real e virtual. Visita Ribadeo de vez en cando e tanto pode pregoar as festas coma dar unha lección maxistral sobre o pensamento do Grupo Nós ás catro da mañá diante do Millo. Fala galego con fruición –como diría Alonso Montero- e con paixón como diriamos o resto dos mortais.

Un e outro recórdanme a Iam Emmt, inglés de Lancashire, que chegou a Galicia no 79. Non sei que sería del, pero gardo unha entrevista que lle fixo M. Rivas en 1990. Nela conta que fala galego sempre e que unha das primeiras palabras que aprendeu foi “carallo”, pero que pasou un bo apuro cando, traballando como tradutor entre un empresario galego e un inglés, tivo que traducir “temos a hostia de peixe”.

Non sei que sería del, pero de vez en cando releo o texto:
- E hai algo que lle resulte especialmente exasperante do carácter galego?
- Si, que sexa autodespectivo. Autodespréciase

Eles tamén son a forza que vén de lonxe.

28.10.07

Parar a tempo


O sábado pasado un tipo saltou un STOP e levoume por diante. A cousa non foi grave porque ningún dos dous iamos lanzados. Á parte do susto, non nos pasou nada a ningún dos tripulantes, pero os coches non se amañan con betadine e unhas tiritas.

Amoloume ben, pero tamén entendo que un despiste teno calquera. Esas cousas pasan, por iso non lle recriminei nada.

O que non entendo é que, nos quince ou vinte minutos que estivemos co papeleo, o tipo intentase contarme a vida: que se nunca tivera un accidente nos vinte e pico anos que levaba conducindo –non sei por que me escolleu a min para rachar coa rutina-, que se unha filla lle acababa de dicir que ía casar, que se ía comprar un pantalón a Florentino,… Joder! Eu alí apuntando números de pólizas e tratando de debuxar coches eschafados encima do meu coche eschafado –manda truco tamén co “parte amistoso”; é máis doado de cubrir o impreso da declaración da renda-, e o tipo dálle que dálle coa súa biografía.

Non faltou moito para que rachase o parte amistoso e lle espetase o bolígrafo nun ollo, pero freei a tempo.

21.10.07

A forza que vén de lonxe - II. Os tres emes: Moure, Morris e Murdoc.


A SERIE EMPEZA AQUÍ
Erín Moure, que estes días anda de presentación, naceu no Canadá en 1955. Cando case tiña corenta anos, investigando a procedencia do seu apelido, descubriu as súas orixes galegas e que falabamos como falamos. Agora tamén ela fala galego e traduce textos a un xeito e ó outro.

A Anne Mª Morris, americana de Illinois, pasoulle algo parecido. Sendo adulta descubriu na súa universidade un texto nun idioma raro: o noso. Interesouse por el e fíxoo con tanto xenio que acabou publicando un poemario, Voz fuxitiva, sen estar nunca en Galicia. Conteille esta historia a uns adolescentes de Conéctica, pedín voluntarios para ler un poema dela e quedei abraiado cando case toda a clase ergueu a man. Media hora antes nin tan sequera sabían que existía o galego, e moito menos que unha compatriota súa publicase versos neste idioma.

Andaba eu daquela en terras de Brian Murdock, que escribiu sobre os nosos viños en inglés, pero que fala un bo galego aprendido de tasca en tasca a golpe de Mencías no Deza e na Mariña.

12.10.07

Onde estea un cubata que se quite un soneto (María Lado, Lucía Aldao)


Leo en EL País unha alusión ó espectáculo Onde estea un cubata que se quite un soneto, de María Lado e Lucía Aldao. A noticia tráeme á memoria un episodio poético-etílico que recordo case con emoción e que, de coñecéreno, habíalles gustar ás dúas poetas:

Eran polo menos as catro da mañá cando o amigo e músico Luís Areán e eu falabamos nun pub todo o que o ruído nos permitía. Andabamos a voltas coas novas poetas galegas e el contábame a súa devoción polos versos de María Lado, a quen oía recitar de vez en cando nos pubs da zona vella compostelá. Non debe ser frecuente levar os libros de copas nin que dous tipos se poñan a ler poemas ás catro da mañá nun sitio coma aquel, pero Luís sacou do peto a antoloxía D’efecto 2000 e alí, entre ruído e fume, estivemos os dous lendo versos co libro nunha man e o cubata na outra. Bueno.... poida que o meu fose un gin-tónic. Non sei, porque a luz non era moita.

Creo que foi a última vez que falei con Luís. Pouco despois tivo o fatal accidente e marchou sen despedirse. Pero queda na memoria a poesía, a música e unha flor de vez en cando.

Onde estea un cubata ben cabe un soneto.

Somos unha potencia!


Algúns dos que ledes este blog sabedes que, desde hai anos, xunto fotos de establecementos que se chaman SUSO. Algúns mesmo aportastes algunha imaxe e outros recibistes como postal de nadal hai un par de anos un collage formado por moitos deses locais. Pois acabo de atopar isto na rede.

Seguro que algo así foi o que lle pasou a McLaren con Ferrari, e metéronlle 60 millóns de euros de multa por espionaxe. É que os xuíces non cren nas coincidencias, pero nós si.

7.10.07

A forza que vén de lonxe- I: José Antonio Sierra


José Antonio Sierra é un tipo de Ávila que vive en Málaga, onde teima desde hai cinco anos en que se poida estudar galego, catalán e éuscaro.
Que se saiba, non ten moza galega, nin está enganchado ó albariño nin cobra ningunha subvención da Xunta. Iso si: é un namorado do plurilingüísmo.

Cada certo tempo xorde, onde menos se espera, alguén que arrima o ombreiro para que o galego vaia polo mundo adiante coa cabeza ergueita, alguén que nos trata con dignidade. Eles son A FORZA QUE VÉN DE LONXE e sobre eles teño gana de escribir desde hai tempo, como saben algúns dos meus lectores, porque se contan por ducias os non galegos que defenden ou aprenden o noso idioma, e non sempre os aprezamos como debemos. Somos inxustos -eu tamén- dedicándolles máis tempo e liñas ós que farfullan canalladas a diario desde os seus púlpitos, ateigados de prepotencia, de ignorancia ou das dúas cousas.

Sen orde nin lóxica nin criterios de importancia irei sementando os seus nomes nesta toupeira. Seguro que esquezo inxustamente a algúns, pero para iso tedes os lectores o ventanuxo dos comentarios, onde podedes engadir canto queirades.

Hoxe, por ser a primeira entrega, deixamos o asunto con este abulense que quere que os andaluces saiban que cando lles din “Follas?” por estas terras do norte, estanlles preguntando se quere folios e non facéndolles proposicións libidinosas: José Antonio Sierra.

(Para ti, Kiyo)

29.9.07

O Decreto 124/2007 sobre o galego no ensino. Apreciacións subxectivas- I: tangallegocomoelgallego


Tangallegocomoelgallego: os 20.000 tangas de San Luís.

Seguín desde o comezo a web de tangallegocomoelgallego, os tangas, como os bautizou alguén do fondo sur. Fun unha das primeiras voces críticas no seu foro, se non a primeira, e axiña deixei de frecuentalo porque me aburría ler os mesmos tópicos resesos de sempre, cheos de prexuízos e de mentiras. Por cada interlocutor co que poder discrepar cordialmente, aparecía media ducia de resentidos co odio no corpo.

Pero antes de irme fun testemuña dos primeiros tempos da súa campaña de firmas, que non medraba a pesar de que ían pasando os días. Non medraba ata que un día alguén preguntou se podía asinar xente de fóra:

Hola,quisiera saber si en las hojas o en la página web pueden firmar personas del resto de España.
Velaquí a resposta:
Creo que tienen derecho todos los españoles a dar su apoyo, a través de su firma, a esta iniciativa, puesto que la imposición del idioma local, puede afectar a la libre circulación de trabajadores en nuestro país.

E máis aínda:
Los autores de esta iniciativa han tenido el buen gusto y el rasgo de sentido común de no incluir en el formulario de recogida de firmas indicación territorial o tribal alguna.Por tanto, hay que entender que el formulario está abierto a todas las personas interesadas
Entón si que empezou a medrar o número de asinantes, ata chegar a eses famosos 20.000. Cheiroume a tongo de tanga e eu mesmo asinei dúas veces, unha vez como home e outra como muller, para comprobar que non había nin o máis mínimo rigor na colleita. Ata pensei en asinar como morcego, pero sería darlles demasiada axuda.

Ben seguro que moitos asinantes son ficticios ou repetidos, e ben seguro que moitos son de fóra. Non pasa nada. Eu non lle privo ós non galegos se asinar contra o que queiran, pero deuse a imaxe de que esas esas 20.000 sinaturas eran de galegos, e non era certo, como demostra este comentario do blog:
Sólo espero que no invaliden las firmas del resto de españoles no censados en la comunidad.



Non, ho! Vale todo, mesmo se asina a boneca Chochona.

27.9.07

O Decreto 124/2007 sobre o uso do galego no ensino: feitos obxectivos- V


O Plan Xeral de Normalización da Lingua Galega aprobado o o 22 de setembro de 2004, por unanimidade de todas as forzas políticas con representación no Parlamento de Galicia di, entre outros aspectos:

– 2.2.4. Asegurar que a ESO e o bacharelato para adultos se realice integramente en galego, agás as materias doutras linguas.

O Plan Xeral redactouse e aprobouse cando gobernaba o PP, sendo presidente D. Manuel Fraga e Conselleiro de Educación D. Celso Currás. Daquela nin Feijoo nin ningún outro político dixeron nada en contra do Plan. Tampouco escribiu nada en contra ningún columnista.

O Decreto 124/2007, do 28 de xuño establece, entre outros aspectos:
Artigo 12. Ensinanzas de persoas adultas.
1. Nos niveis I e II de ensinanzas de persoas adultas impartirase en galego, como mínimo, o cincuenta por cento da docencia; no nivel III (ESO) e no bacharelato, as ensinanzas impartiranse integramente en galego, agás as materias doutras linguas.

Cando se consensuou o Decreto, en febreiro do 2007, o PP aceptou a redacción do borrador e cando se fixo público, ningún columnista escribiu nada en contra. En xuño de 2007 o PP rexeitou o Decreto e algún columnista non tardou nin unha semana en criticalo.

CONTINÚA

16.9.07

O Decreto 124/2007 sobre o uso do galego no ensino: feitos obxectivos - IV


O Plan Xeral de Normalización da Lingua Galega aprobado o o 22 de setembro de 2004, por unanimidade de todas as forzas políticas con representación no Parlamento de Galicia di, entre outros aspectos:

2.1.28. Nos bacharelatos garantir que, como mínimo, o alumnado reciba o 50% da súa docencia en galego.
O Plan Xeral redactouse e aprobouse cando gobernaba o PP, sendo presidente D. Manuel Fraga e Conselleiro de Educación D. Celso Currás. Daquela nin Feijoo nin ningún outro político dixeron nada en contra do Plan. Tampouco escribiu nada en contra ningún columnista

O Decreto 124/2007, do 28 de xuño establece:

Artigo 10º.-Bacharelato.
No bacharelato, o alumnado recibirá, polo menos, o cincuenta por cento da súa docencia en galego, nos termos establecidos para esta etapa no Plan xeral de normalización da lingua galega aprobado polo Parlamento de Galicia o 21 de setembro de 2004 que se inclúe como anexo a este decreto para alcanzar a competencia lingüística propia do nivel en ambas as dúas linguas.


Cando se consensuou o Decreto, en febreiro do 2007, o PP aceptou a redacción do borrador e cando se fixo público ningún columnista falou de inmersión. En xuño de 2007 o PP rexeitou o Decreto e algún columnista non tardou nin unha semana en criticalo.

10.9.07

Tesouros invisibles na illa Cortegada


O verán do 2007, que non chegou por estas terras, despediuse coa volta da illa Cortegada ó dominio público.

Queda así libre de caer nas mans de calquera especulador que a encha de adefesios. Queda a salvo o seu exclusivo bosque de loureiros, os piñeirais, as ruínas das súas construcións e os posibles restos arqueolóxicos. Todo o que se pode ver. Ben.

E que pasa co que non se ve?

A prensa de onte ofrecía un detallado esquema da illa, incluídos os seus escasos pero fermosos topónimos: Bao de Louredo, A Veiga, Sartaxéns, O Bao, Punta Corbeiro, Punta do Batel, Malveira Grande e Malveira Pequena.

Seguro que hai máis nomes. Alguén debería recuperalos canto antes aproveitando as vellas memorias que estes días se emocionan por poder pisar de novo carreiros prohibidos.

Alguén debería axeitar a ortografía ás orixes. Seguro que son Vaos eses Baos e Corveira o que a prensa nos dá como Punta Corbeira.

Saboreando a eufonía de Malveira e de Louredo, celebro a intención de coidar dese tesouro que é a illa Cortegada. Pero coidémoslle tamén o que non se ve.

E que san Gonzalo Navaza nos ampare.

4.9.07

Cuíña "júnior" tira a dar

Como ando escaso de tempo, por primeira vez remítome sen comentarios a unha voz allea, de pai ben coñecido.

10.8.07

Letras na pedra VI: Manuel Lourenzo no Valadouro



Letras na pedra
Coma cada ano, os da AELG homenaxearon a un dos seus membros. Desta vez inmortalizaron na pedra este textiño de Manuel Lourenzo, na súa terra do Valadouro.

O que me preocupa un pouco é o estado do parque. Non haberá unha gotiña de auga para regalo de vez en cando?

Arturo, graciñas polas fotos.

Falar galego é noticia - II

Non puxen por equivocación o I en Falar galego é noticia de hai algúns días. Hai continuación. Non é a primeira vez que a prensa indica especificamente que algún galego fala en galego, incluso en titulares, coma se iso fose cousa de marcianos. Conservo algúns recortes que irei colgando.

Velaquí outro exemplo.
Cando serán conscientes os coruñeses da mala sona que lles deu o anterior alcalde?

26.7.07

San Andrés de Teixido: volve morto quen chega vivo

Onte estiven en San Andrés de Teixido. Alí seica vai de morto quen non foi de vivo, e a min iso de ir de lagarto dáme reparo.

De todos os xeitos, eu creo que o dito está mal. Seguro que o correcto é:

  • San Andrés de Teixido,
  • volve morto quen chega vivo.

    Porque é difícil sobrevivir a tantos estímulos. Velaquí algúns.

    - A estrada que leva ata alí, sobre todo se se vai desde Cedeira.
    - As aberracións urbanísticas. ¿Ninguén terá unha máquina desas que tiran con todo de catro labazadas e un minutiño libre para usala?
    - Os cans que andan ceibos coma os lagartos, cheirando canta canela se lle achega. Algún acabará facendo das súas.
    - As trangalladas que se venden. A maioría parecen sacadas dun bazar chinés.
    - O letreiro NOPOT ABLE, así escrito, que hai na fonte.
    - A colección de klínex que hai colgada nos ramallos do carreiro que leva ó mar. Supoño que antes a xente ataba panos de seda, pero agora case todo o mundo usa papel e aquelo parece calquera cousa menos un ritual amoroso.

    Menos mal que despois pillei o solpor no cabo Ortegal e iso compensou tanto desastre, como proba a foto de Álvaro.

22.7.07

O Decreto 124/2007 sobre o uso do galego no ensino: feitos obxectivos - III

O Plan Xeral de Normalización da Lingua Galega aprobado o o 22 de setembro de 2004, por unanimidade de todas as forzas políticas con representación no Parlamento de Galicia establece, entre outros aspectos:
2.1.27. Na educación secundaria obrigatoria garantir que, como mínimo, o alumnado reciba o 50% da súa docencia en galego. Dentro das posibilidades de cada centro, tenderase a que entre as materias que se impartan nese idioma figuren as matemáticas e a tecnoloxía, á parte das que xa están legalmente establecidas.

O Plan Xeral redactouse e aprobouse cando gobernaba o PP, sendo presidente D. Manuel Fraga e Conselleiro de Educación D. Celso Currás. Daquela nin Feijoo nin ningún outro político dixeron nada en contra do Plan. Tampouco escribiu nada en contra ningún columnista.

O Decreto 124/2007, do 28 de xuño establece:

Artigo 9º.- Educación secundaria obrigatoria.
1. Na educación secundaria obrigatoria impartiranse en galego as seguintes materias: ciencias da natureza, ciencias sociais, xeografía e historia, matemáticas e educación para a cidadanía. Cando a materia de ciencias da natureza se desdobre en bioloxía e xeoloxía, por un lado, e física e química, por outro, ambas as dúas materias impartiranse en galego.

2. Ademais das materias establecidas na epígrafe anterior, o claustro completará o número de materias, excluída a materia que a Lei orgánica de educación determina de carácter voluntario para o alumnado, que garantan o cumprimento do establecido para esta etapa no Plan xeral da normalización da lingua galega aprobado polo Parlamento de Galicia o 21 de setembro de 2004 que se inclúe como anexo a este decreto.

3. A educación secundaria obrigatoria proporcionaralle a todo o alumnado unha boa competencia nas dúas linguas oficiais que repercuta de forma positiva no seu uso.

Cando se consensuou o Decreto, en febreiro do 2007, o PP aceptou a redacción do borrador e cando se fixo público ningún columnista falou de inmersión. En xuño de 2007 o PP rexeitou o Decreto e algún columnista non tardou nin unha semana en criticalo.

17.7.07

O Decreto 124/2007 sobre o uso do galego no ensino: feitos obxectivos - II

O Plan Xeral de Normalización da Lingua Galega aprobado o o 22 de setembro de 2004, por unanimidade de todas as forzas políticas con representación no Parlamento de Galicia establece, entre outros aspectos:

Grupo de medidas 2.1.h
2.1.26. Na educación primaria garantir que, como mínimo, o alumnado reciba o 50% da súa docencia en galego. Á parte da área de coñecemento do medio natural, social e cultural, xa fixada legalmente, fomentarase que se impartan nesta lingua materias troncais en toda a etapa, como as matemáticas.

O Plan Xeral redactouse e aprobouse cando gobernaba o PP, sendo presidente D. Manuel Fraga e Conselleiro de Educación D. Celso Currás. Daquela nin Feijoo nin ningún outro político dixeron nada en contra do Plan. Tampouco escribiu nada en contra ningún columnista.

O Decreto 124/2007, do 28 de xuño establece:

Artigo 8º.-Educación primaria.
En toda a etapa da educación primaria garantirase o cumprimento do establecido para esta etapa no Plan xeral de normalización da lingua galega aprobado polo Parlamento de Galicia o 21 de setembro de 2004 que se inclúe como anexo a este decreto. Impartiranse obrigatoriamente en galego as áreas de matemáticas, coñecemento do medio natural, social e cultural e educación para a cidadanía e dereitos humanos, garantindo a competencia lingüística propia do nivel nas dúas linguas oficiais da comunidade autónoma


Cando se consensuou o Decreto, en febreiro do 2007, o PP aceptou a redacción do borrador e cando se fixo público ningún columnista falou de inmersión. En xuño de 2007 o PP rexeitou o Decreto e algún columnista non tardou nin unha semana en criticalo.

13.7.07

Falar galego é noticia- I

Este país non ten amaño. Agora resulta que hai galegos ós que lles dá por falar en galego. Moitos non deben ser, porque o detalle acaba sendo destacable na prensa.

Hoxe mesmo, en La Voz de Galicia de A Mariña, lin isto que reproduzo:

Tras la inauguración de la exposición, a la que asistieron el director xeral de Patrimonio, Felipe Arias, los ex alcaldes de Ribadeo y otras personalidades, se celebró una recepción oficial en la casa consistorial. Arias, que al igual que el regidor habló en gallego, destacó que es una buena ocasión para acercar el patrimonio histórico a la sociedad. Suárez recordó en su discurso la tarea del historiador Francisco Lanza. A continuación, se sirvió un ágape en el Parador.

Como sigamos así, non sei en que vai acabar todo.

10.7.07

O Decreto 124/2007 sobre o uso do galego no ensino: feitos obxectivos - I

O 22 de setembro de 2004 aprobouse o Plan Xeral de Normalización da Lingua Galega, referente para o novo decreto, e establece, entre outros aspectos:

Obxectivos de área:
- Alcanzar un uso maioritario do galego na docencia, entre os docentes e nas relacións escolares en xeral.

Obxectivo específico do grupo de medidas 2.1.g:
- Garantir unha ampla oferta educativa en galego nos primeiros treitos educativos e na aprendizaxe da lectoescritura, na perspectiva de que este idioma se converta na lingua primeira do sistema educativo en Galicia
.

O Plan Xeral redactouse e aprobouse por unanimidade cando gobernaba o PP, sendo presidente D. Manuel Fraga e Conselleiro de Educación D. Celso Currás.

Daquela nin Feijoo nin ningún columnista dixeron nada en contra.

3.7.07

O Gadis e O canto do muecín

Hai uns anos cheguei a unha vila galega xusto no momento no que comezaba unha manifestación, e uninme ó grupo. O nome do lugar é o de menos, porque a escena repetíase daquela por todo o país.

Durante media hora, máis ou menos, percorremos varias rúas da vila. Abrindo o paso, unha pancarta con letras ben grandes: NON Á GUERRA. Eu non coñecía a case ninguén dos que me acompañaban, pero iso era o de menos. Sentía que era xente de ben.

Aínda así, debo recoñecer que me sorprendeu o remate da marcha: a comitiva parou de súpeto no medio dunha rúa, xirouse cara ó GADIS e comezou a berrar cousas que non reproduzo aquí porque non camparían en blog tan distinguido. Eu non sabía qué culpa tiña o GADIS da invasión de Iraq, por iso non comprendía aqueles berros alí, precisamente alí.

Entendín todo cando erguín os ollos ó primeiro andar, encima do GADIS, e vin pendurado da parede un rótulo cunha gaivota fraca.

Hai uns días estiven nun fermoso acto da xira-presentación de O canto do muecín, de Lois Diéguez e viñéronme á memoria aqueles días. É bo non esquecer.

24.6.07

Paxaros na memoria. Lección de sociolingüística

- “...hoxe estiven no sofá repasando mentalmente os nomes dos paxaros en euskera”.
Cóntamo un amigo na noite de San Xoán, mentres compartimos unhas cuncas de tinto e unha cabala que asamos con fiúncho desde que botamos as sardiñas de enriba das brasas.

El sabe que a min me interesan esas cousas; eu sei que el xa non ten con quen falar como falaba. A primeira luz viuna en Euskadi e alí viviu ata que se fixo home, cun reparto lingüístico que eu ben coñezo.

- “Na escola era todo en castelán, pero en canto saiamos eu sempre falaba en euskera”.
Despois percorreu mundo, el e o pai, e os dous acabaron na Mariña. Abrazou o galego para nós, pero as conversas entre eles seguiron sendo en éuscaro, sempre en éuscaro. Fun testemuña máis dunha vez. Hai pouco máis dun ano morreu o pai, a outra voz.

- “Agora non teño con quen falar euskera. Hoxe estiven no sofá repasando mentalmente os nomes dos paxaros...”.
Estamos debaixo do que probablemente sexa o castiñeiro máis oriental do país. A poucos metros de nós, case na entrada da ponte dos Santos, un sinal da autovía recén estreada informa da distancia a San Sebastián. Non é tanto, á velocidade que hoxe se anda; pero cincocentos e pico quilómetros poden ser un mundo para as linguas pequeniñas.

Unhas horas antes, eu falaba por teléfono con meu irmán, tamén lonxe. Contábame que á xente alá non lle vai moito iso das sardiñas.

- “Nós imos comer churrasco e codornices”.
A codorniz é ese paxaro que el e eu, de pequenos, chamabamos sempre paspallás. Pero daquela non se comía; daquela buscabámoslle o niño entre os toxos e as carpazas do Campo dos Marcos.

As linguas ás veces morren porque morre a xente que as fala; outras veces porque sacamos as palabras de entre os toxos e poñémolas á mesa. Contra o primeiro non podemos facer nada; o segundo cómpre evitalo.

18.6.07

Tópicos sobre a lingua galega V: As normas e os normativizadores

A SERIE EMPEZA AQUÍ

... é que están sempre cambiando a normativa!
Éche unha escusa coma outra calquera. Seguimos cos tópicos, e en relación con este hai tan pouco que dicir que axiña acabo:

1982: Publícanse as Normas ortográficas e morfolóxicas do idioma galego, elaboradas pola Real Academia Galega e o Instituto da Lingua Galega. Trátase da primeira normativa oficial para o noso idioma. Antes non ten sentido, polo tanto, falar de cambios na norma.

1995: Introdúcense unhas mínimas modificacións: algunha terminación, non acentuación das interrogativas indirectas, e pouco máis. Cabe todo en menos de medio folio ou, se a letra é miúda, nun palillo.

2003: Para tratar de acabar coa loita oficialismo / reintegracionismo lévase a cabo unha modificación na que hai máis ruído ca noces. Máis ca cambios propiamente ditos (antes A, agora B) o que se fai na maior parte dos casos é aumentar a opcionalidade (antes A, agora A e B). Foron tan poucas as mudanzas que circularon por aí na cara dun folio, incluíndo nunha columna o que era antes e noutra o que é agora. Ou sexa, unha columna de novidades.

Total: un folio escaso en 25 anos. É iso tanto cambio? Outra cousa é que non se acatasen e que iso causase confusión. Vale, pero iso xa é decisión individual, extraoficial. Sempre hai quen acata as normas e quen prefire ir por libre. Xa se sabe: “¡A mi no me gusta que me digan cuanto tengo que beber! ...¿Quién le ha dicho a usted que yo quiero que conduzca por mi?”
Por certo, o castelán introduciu recentemente modificacións na súa normativa bastante máis substanciais cás que se produciron no galego, aprobounas a Real Academia Española o 13 de outubro do 2004 e publicáronse no Diccionario Panhispánico de Dudas.

Causou isto moito problema? Cantos coñecen estes cambios? Cantos os acatan? A cantos lle supuxo algún tipo de atranco? Eu non lle oín a ninguén queixarse. Para o castelán vale todo.

Ó final, non acabei tan axiña.
A SERIE CONTINÚA AQUÍ

                 NOTA: Podes acceder ó pdf da edición en papel (2014), premendo neste enlace.

12.6.07

Himno

Andan ultimamente a voltas coa proposta de póñerlle letra ó himno español. Miguel Anxo Murado, dixo que en vez de poñerlle letra o que había era que quitarlle a música. Eu diso non entendo moito, pero creo que poñerlle letra a unha marcha militar debe ser máis ou menos como poñerlle música á guía telefónica. Non sei..., total tampouco imos gañar o mundial de fútbol, e o resto non conta moito ós ollos da sociedade, así que non creo que se note tanto a diferenza.

E o galego? Ó noso o que lle sobra é letra. Se non se canta enteiro, é unha versión fanada, e se se canta enteiro, ferve o polbo no pote antes de que se remate. E que letra! Para empezar, pouca xente a sabe. Din os rumorosos que os bos e xenerosos entenden a súa voz. Pois eu non o teño tan claro. Aínda me lembro dunha versión en castelán que circulou hai uns anos entre a comunidade galega de Latinoamérica e que empezaba:

¿Qué nos dice el aura
en la costa verdeante
y el rayo transparente
del plácido lunar?
¿Qué dicen las altas copas
de oscuro aroma arpado

E despois dicía:
Los tiempos han llegado
de los barcos soñadores

Non é broma. A tradución fixéraa alguén con intención de o facer máis comprensible entre a comunidade emigrante. Estou seguro de que era unha persoa boa e xenerosa, porque o fixo con boa intención; non un imbécil e escuro, como habería que consideralo se tomamos ó pé da letra o texto de Pondal.
E entre os que saben a letra, ¿cantos a entenden?, ¿cantos coñecen, por exemplo, o significado de “arume arpado”, ”arroubo” ou “encono”?

Non. A min non me gusta o himno galego. Eu sempre dixen que prefería “En pé!” de Cabanillas, que fai un repasiño pola nosa historia mítica de maneira breve, clara e directa, e di que hai que ser tolerantes pero non parvos.

7.6.07

The new major


O PP de Orihuela usou exclusivamente o inglés nos carteis da súa última campaña electoral. Non me parece mal; o importante é que os políticos se fagan entender, que transmitan claramente as súas mensaxes e que, chegado o momento, cumpran o que prometeron. Pero non deixa de ser chamativo.

Eu sempre dixen que me parecen unha parvada as voces alarmistas que falan da desaparición do castelán en calquera lugar do Estado, pero se a algún caso hai que estar atento é precisamente á costa mediterránea, onde o inglés, caladiñamente, ten cada día máis presenza. E o inglés non é calquera cousa. Son tantos os habitantes instalados neste idioma que se contan por ducias os xornais que se editan diariamente en inglés e as emisoras de radio que emiten integra ou parcialmente nese idioma. Tamén se esixe o seu coñecemento para a maioría dos postos de traballo. Paréceme lóxico: quen ten determinados coñecementos ten vantaxe sobre quen non os ten -só faltaría que dese igual saber ca non saber!-, pero neste caso ninguén fala de discriminación, de que non todos teñen os mesmos dereitos nin desas lerias que ás que estamos tan afeitos.

É ben curioso que precisamente os que soben ós campanarios para tocar a rebato pola suposta ameaza que supoñen o galego, o catalán e o éuscaro sexan os mesmos que non teñen reparo ningún en deixar a un lado o castelán noutros lugares. Non me parece mal que o fagan, pero que acouguen noutros sitios.

Por certo, non lle foi nada mal á tal Mónica.

1.6.07

O bosque de Nadgor e outros inéditos


Hai xa ben anos, Xelís de Toro permitiume ler o manuscrito –máis ben mecanoscrito- de Seis cordas e un corazón. Foi o primeiro inédito que lin dunha obra literaria e aínda o conservo, con algunhas anotacións que lle fun facendo. Cando, meses despois, se converteu en libro nunca me molestei en comprobar con detalle os cambios. Eu gardo virxe a sensación da primeira lectura, encanutillada.

Algúns anos despois foi Eva Moreda quen me deixou ler o seu Breogán de Guisamonde, o cabaleiro da gaivota, daquela inédito. Desta volta as sensacións foron aínda máis agradables porque era unha alumna e amiga que, con tan só dezaseis anos, poñía a súa primeira novela nos andeis das librarías. Desde aquela, fun lendo outros textos seus, sempre con ilusión e agrado. Algúns editáronse, outros non.

Recentemente Farruco Graña deume a ler O bosque de Nadgor, novela que está a punto de saír á rúa en edición de autor.
Pola obra desfilan feitos e desfeitas con Llolcrab ó fondo. O lugar é un trasunto de Carballo, pero ben podería ser calquera vila galega, desas que parece que están subvencionadas polos oculistas, porque mancan a vista desde calquera ángulo que se miren.
Pero que ninguén quede coa idea de que se trata dun panfleto fácil e oportunista contra o feísmo urbanístico. Non; ó longo das súas páxinas o lector debe ir ripando mensaxes agachadas detrás dos comportamentos e das conciencias dos personaxes, mensaxes unhas veces máis evidentes e outras menos. O dereito a soñar ninguén pode quitalo.

Farruco Graña é natural de Carballo, pero reside na Mariña e imparte clases de Filosofía no instituto de Tapia de Casariego. Ademais, colabora habitualmente na prensa escrita (La comarca del Eo, A Mariña-El Progreso, La Voz de Galicia, Vieiros) e, de vez en cando, participa en tertulias de radio.

Agardando xa a súa fornada, agradézolle a el e ós anteriores que me permitisen comer as cereixas na árbore, onde mellor saben, antes de poñelas na praza á vista de todos.

29.5.07

Tópicos sobre a lingua galega- IV: A opcionalidade e os liberalistas

A SERIE EMPEZA AQUÍ
“Eu úsoo se quero, e se non, non. Ninguén está obrigado a sabelo”.
O capítulo anterior lévanos directamente a este, que se basea nunha confusión fácil de esclarecer. Consiste en confundir os nosos dereitos e deberes como cidadáns como tales cos que poidan corresponder como consecuencia do papel que cada un desempeña na sociedade. Creo que se pode entender ben se botamos man dunha comparación:

Ningún cidadán, como tal, está obrigado a saber galego, igual que ningún cidadán, como tal, está obrigado a saber conducir nin a vestir dunha determinada maneira. Pero se ese cidadán é taxista terá que ter carnet de conducir, se é futbolista, durante os partidos terá que vestir igual cós seus compañeiros de equipo, e se é un obreiro da construción, mentres estea na obra, terá que levar casco. Todos estes personaxes seguen sendo cidadáns, pero nuns determinados momentos exercen de taxistas, de futbolistas, ou de albaneis, e iso tamén implica unhas obrigas

Cada posto de traballo ten un perfil, require unha serie de coñecementos por parte da persoa que o ocupa e que, non o esquezamos, cobra por desempeñalo. E cada un deses coñecementos ten unha motivacion: se un taxista non sabe conducir, a viaxe pode ser emocionante de máis; se cada futbolista viste como queira, compadézome do árbitro que teña que distinguilos, e así con todo.

O motivo que provoca que para exercer determinados postos de traballo haxa que saber os dous idiomas oficiais ―non esquezamos que tamén hai que saber castelán, pero iso ninguén o cuestiona― é que os cidadáns teñen dereito a seren atendidos en calquera deles. A Administración ten que garantir ese dereito, segundo establece a lei, e por iso se lle esixe ó funcionariado o coñecemento dos dous idiomas: do castelán, como establece a Constitución, e tamén do galego, como establecen outras disposicións legais derivadas desta: Estatuto de Autonomía, etc.

Quizá se esqueza con demasiada frecuencia que os funcionarios están ó servizo da cidadanía, que é quen lles paga o seu salario, e non ó revés. Ninguén está obrigado a ser funcionario en Galicia; se unha persoa non quere saber galego, pode dedicarse a moitas outras actividades dignas de toda consideración para as cales non cómpre saber galego. Pode montar unha mercería, por exemplo.

Pretender ocupar un posto de traballo sen reunir os requisitos que se requiren, invocando os dereitos individuais, non é máis que unha falacia.
CONTINUACIÓN
                 NOTA: Podes acceder ó pdf da edición en papel (2014), premendo neste enlace.

26.5.07

Viño e Terra



"Ninguén que ame os amantiños viños nosos pode ignorar que xurden da terra que pisamos e que, chegada a hora de falarlles, hai que se dirixir a eles en galego, se queremos que o acto de amor sexa consumado.
Por iso autoconvócome a non beber viño galego que non veña etiquetado no noso idioma..."


Son palabras que Alfredo Conde escribiu recentemente nunha columna de prensa.

Xuan Bello, o Cunqueiro de Paniceiros, contoume que unha vez lle oíra dicir a Manuel María o seguinte:

"Eu son un patriota galego, e como patriota galego teño que beber viño galego, e teño que beber moito para que se acabe dunha vez e poder beber Rioja, que é o que me gusta".
Eu cadro un pouco coas dúas apreciacións:
Xa escribín neste blog algo parecido ó que di o escritor e exconselleiro, pero pronunciándome de xeito menos radical: eu confórmome con que non estraguen a toponimia.
Tamén cadro algo co poeta chairego: consumo viños galegos e ata teño feito de divulgador do Mencía –e cítaseme como tal en Let's open a bottle -, pero iso non me impide recoñecer as virtudes dos viños de fóra. Gústame ben o Godello, pero agora mesmo parece que me volven ó padal as esencias dun branco de Alsacia que comprei ó chou, e non caro, nunha tenda de París. É o branco máis sabedeiro que probei na miña vida. Se chego a saber que ía saír así, traio un pipo enteiro, e creo que nos habiamos entender en galego.

24.5.07

Letras na pedra V: Unha Luz no camiño


Á beira da igrexa da Virxe do Camiño, en Ribadeo, está este pedroulo en homenaxe a Luz Pozo Garza, por iniciativa da Asociación de Escritores en Lingua Galega.

Non quero escribir máis para non estorbar os versos, ben bonitos.




As fotos son regalo de Toni Deaño. Graciñas.

22.5.07

Pronomicidios


Vivimos tempos de pronomicidios.
Hoxe escoitei na TV un anaquiño dun mitin de Feijoo e matou cinco pronomes en 20 segundos. Nin Billy el Niño...

Touriño e Quintana andan por aí demostrándolle ó dos Peares -2 provincias, tres concellos, catro parroquias, 5 casas, que país...!- que non pensan renderse sen presentar batalla.

Mentres, os pronomes berran no deserto:
-Precisamos urxentemente (dativos de) solidariedade!

20.5.07

Tópicos sobre a lingua galega - III: As imposicións e o impoñedores

A SERIE EMPEZA AQUÍ
“Agora impónsenos o galego á forza a todos. Eu o que non acepto é que mo impoñan

Os “impoñedores” ―ou debería chamarlles “impostores”― fanme moita gracia. E como me caen simpáticos, voulles propoñer un exercicio moi sinxeliño. Trátase de contestar SI ou NON a cada unha das seguintes preguntas:
GALEGO:
1- É lingua propia?
2- É lingua oficial?
3- Temos o deber de sabelo?
4- Temos dereito a usalo?

CASTELÁN:
5- É lingua propia?
6- É lingua oficial?
7- Temos o deber de sabelo?
8- Temos dereito a usalo?

E para que lles resulte máis doado, voulles dicir onde están as respostas, resaltando as palabras clave:

Constitución Española (1978)1. El castellano es la lengua española oficial del Estado. Todos los españoles tienen el deber de conocerla y el derecho de usarla.
2. Las demás lenguas españolas serán también oficiales en las respectivas Comunidades de acuerdo con sus Estatutos
3. La riqueza de las distintas modalidades lingüísticas de España es un patrimonio cultural que será objeto de especial respeto y protección.
Estatuto de Autonomía de Galicia (1980)1. A lingua propia de Galicia é o galego.
2. Os idiomas galego e castelán son oficiais en Galicia e todos teñen o dereito de os coñecer e de os usar.
3. Os poderes públicos de Galicia garantizarán o uso nor­mal e oficial dos dous idiomas e potenciarán o emprego do gale­go en tódolos planos da vida pública, cultural e informativa, e disporán os medios necesarios para facilitar o seu coñecemento.
Lei de Normalización Lingüística (1983) Redacción actual.
Art. 1º.
― O galego é a lingua propia de Galicia.
― Tódolos galegos teñen o dereito de usalo.


Se o exercicio se fixo ben, e supoño que si, observarase que só o galego é a lingua propia de Galicia, e que o castelán, a pesar de non ser propio, tamén é oficial. Non pasa nada; tamén as patacas viñeron de fóra e ben que nos gustan.

Volvendo ó rego: temos dereito a usar o galego ou o castelán indistintamente. Perfecto. Ah!, pero só temos o deber de coñecer o castelán; o galego, non, porque así se establece na Constitución.
E esa tolerancia lingüística da que tanto se fala, non aparece desta vez: cando na primeira redacción da Lei de Normalización Lingüística (1983) se lles deu por establecer que os galegos tiñan o deber de coñecer o seu idioma, este apartado declarouse inconstitucional e houbo que suprimilo. A redacción inicial dicía así:

Lei de Normalización Lingüística (1983)Art. 1º.
― O galego é a lingua propia de Galicia.
― Tódolos galegos teñen o deber de coñecelo e o dereito de usalo.


Pero houbo que modificala e deixala como a citamos máis arriba. Ou sexa, a única lingua propia de Galicia é o galego e, se queremos, podemos usalo. Pero obrigados, o que se di obrigados, só estamos a saber castelán.

Imposición do galego?
Está ben que haxa patacas, pero non que teñamos que comelas á forza! O único idioma que a todos se nos impón é o castelán, porque así está establecido na Constitución. Os impoñedores xa saben contra quen teñen que escornarse.
CONTINUACIÓN

               NOTA: Podes acceder ó pdf da edición en papel (2014), premendo neste enlace.

17.5.07

A contramán


Se non fose impropio, por non dicir irreverente, no día de hoxe, creo que escribiría algo non bo sobre María Mariño.

Ultimamente lin tantas páxinas cheas de gabanzas sobre ela, que ás veces danme ganas de denunciar ó libreiro que me vendeu a súa Obra Completa, porque se me debeu quedar con algúns poemas.

Alábana uns polo seu léxico. Certo que é moito máis rico do que hoxe acostumamos a ler, pero tamén é magnífico o léxico do dicionario de Carré Alvarellos e ninguén di que se trate dun gran poeta.

Alábano outros dicindo que foi unha “dinamiteira da fala” polo uso que fixo dalgunhas estruturas gramaticais. Eu pregúntome se non dinamitaría a gramática. Non esquezamos que esa etiqueta de “dinamiteira da fala” púxolla Novoneira, pero deitábase con ela, segundo dá por certo o profesor Agrafoxo. É comprensible a súa postura, fose cal fose a postura preferida. E se dinamitar a fala é un mérito poético, que lle dean o Esquío, compartido, ás ducias de políticos que estes días sementan poesía desde o principio ó remate de cada mitin.

Outros valoran dela a súa condición de “rara” ou a súa actitude de muller rebelde para o seu tempo. Vale. Pero eu pensaba que a literatura era outra cousa.

Eu creo que nin tanto nin tan pouco: nin María Mariño merecía ser tan ignorada como foi durante anos, nin vai agora moverlle a cadeira a Rosalía.
Se eu escribise hoxe sobre ela diría que en moitos dos seus poemas –nos que a min me venderon- atopo sempre dous, tres ou catro versos que me parecen ben logrados, pero tamén atopo dous, tres ou catro versos que estaban mellor agachados no Courel dos tesos cumes que ollan ó lonxe.
Palabra no tempo
é unha obra que a autora debería reler máis; non para modificar, senón para quitar, porque moitas veces un poema de 3 versos é mellor ca un de 13. Penso que, consciente ou inconscientemente, María Mariño acabou decatándose. Por iso en Verba que comeza é máis frecuente atopar composicións breves.

Todo isto e algo máis sería o que eu diría de María Mariño se non fose impropio e irreverente nun día coma hoxe, e se non fose ir a contramán de voces de prestixio coma Novoneira, Ferrín, Carmen Blanco, Yolanda Castaño, ou o meu amigo Xavier Cordal.
E se cadra dígoo, porque o día rematou mentres redactaba isto e os amigos sempre acaban perdoando.

14.5.07

E chegou o salvador

Un tal Salvador anda moi alarmado porque nas comunidades con lingua propia seica non se pode estudar castelán. A pregunta é:
- Pode o tal Salvador dicir o nome dalgún centro de ensino de Galicia onde non se poida estudar castelán?

8.5.07

A lingua dos parrulos

Hai máis ou menos un mes andaba eu por Lizarra. O Arga baixaba cheo e bravo, coma toda a cunca do Ebro naqueles días, e botei un bo anaco vendo pasar parrulos río abaixo, a fume de carozo, derrapando con dificultade cando se querían arrimar á beira. Non todos o conseguían, e non me sorprendería que algún deles estivese poucos días despois esgarabellando entre os xuncos do delta, onde o Ebro amansa despois de tanta carreira, por medo a perderse para sempre no sal quente do Mediterráneo.

Tamén acababa de pasar por Lizarra a Korrika. Trátase dunha marcha en defensa do euskera que se realiza bianualmente por toda Euskal Herría por iniciativa das euskalteguis (academias de euskera).
O percorrido varía en cada edición, pero soe andar por 2.300 Km, e percórrese en dúas semanas, de xeito continuado, sen parar nin de noite. Unha testemuña artesanal que se conserva desde a primeira edición, en 1980, vai pasando de man en man e para levalo cómpre comprar previamente os quilómetros. O prezo varía moito dunhas zonas a outras, pero por algunhas etapas páganse cifras elevadas. Acompañando a quen encabeza a marcha coa testemuña corren todos os acompañantes que o desexen.
Paralelamente, organízanse distintos actos culturais (Korrika kulturala)ó longo de todo o traxecto, desde varios meses antes.

Estes días botou a andar por Galicia adiante o Correlingua. Ando buscando semellanzas e véñenseme á cabeza parrulos á deriva.

Tópicos sobre a lingua galega II- A cooficialidade e os constitucionalistas

“A Constitución di que os dous idiomas son oficiais, así que cada un pode usar o que queira”.

Esta afirmación, moi frecuente entre o funcionariado para esquivar o cumprimento do seu deber, obedece unicamente a unha lectura parcial ou interesada da Carta Magna, ou o que é peor, a unha non lectura da mesma. Á Constitución pásalle coma ó Quixote, que todo o mundo o cita, pero case ninguén o leu.

Se se analiza con atención o texto constitucional verase que, certamente, no Título Preliminar, artigo 3, establécese a cooficialidade dos dous idiomas, pero iso non quere dicir que se use indistintamente cada un deles en todo momento e lugar. De feito a redacción exacta dese punto di:

Artículo 3.
1. O castelán é a lingua española oficial do Estado. Todos os españois teñen o deber de coñecela e o dereito de usala.
2. As demais linguas españolas serán tamén oficiais nas respectivas Comunidades Autónomas de acordo cos seus Estatutos.
3. A riqueza das distintas modalidades lingüísticas de España é un patrimonio cultural que será obxecto de especial respecto e protección.


Antes de continuar, fago un inciso para lembrar tamén que na súa disposición final establécese que “Esta Constitución (...). Se publicará también en las demás lenguas de España”. Non sei se se cumpriu, pasados case 30 anos, este mandato; polo de pronto, a tradución do artigo 3, que acabo de citar, é miña.

Volvo ó rego. A maioría da xente parece que coñece moi ben o punto 1, pero parece que ignora os puntos 2 e 3, que tamén forman parte da Constitución, e non din pouco.

O punto 2 dálle poder ós Estatutos de cada comunidade para regulamentar esa cooficialidade, e o punto 3 di que a pluralidade lingüística de España é un patrimonio cultural e deberá ser obxecto de especial respecto e protección. Polo tanto haberá que ver como se desenvolve no Estatuto de Autonomía de Galicia este apartado, ou sexa, como se regula a cooficialidade, e tamén de que xeito se lle presta especial respecto e protección á diversidade lingüística.

A Constitución non traza máis que as liñas xerais, e vaise concretando en normas inferiores. Haberá que ver, en consecuencia, qué di non só o Estatuto, senón tamén a Lei de Normalización Lingüística e os Decretos posteriores que, pouco a pouco, van concretando o papel de cada un dos idiomas na nosa sociedade, ou sexa, a cooficialidade. (Xa chegará o momento de citalos textualmente).

E ningunha destas disposicións legais é anticonstitucional. Se o fose xa tería sido modificada porque a historia demostra que non hai precisamente permisividade en favor do galego. De feito, cando se estableceu a primeira redacción da Lei de Normalización Lingüística, houbo que revisala porque atentaba contra a Carta Magna, como veremos noutro momento.

Antes de deixar a un lado a Constitución, queremos lembrarlle ós que tanto gustan de citala, a outra idea á que nos referiamos máis arriba: a obriga de respectar e protexer a diversidade lingüística. Supoñemos que non será necesario recordar aquí o significado dos termos diversidade, respecto e protección. E se alguén ten dúbidas respecto a cales dos dous idiomas cooficiais en Galicia está máis necesitado de protección, recomendamos a consulta de informes recentes de institucións tan pouco sospeitosas de parcialidade como son a UNESCO ou o Consello de Europa.
CONTINUACIÓN

NOTA: Podes acceder ó pdf da edición en papel (2014), premendo neste enlace.