Luz Pozo, 20 de abril

O pasado 20 de abril, co día botando a andar, comunicábanme e o falecemento de Luz Pozo Garza. Non vou facer unha semblanza da súa persoa porque o noso trato foi só circunstancial e tampouco me toca redactar ningunha análise da súa obra, nin tan sequera rápida, porque hai xente ben máis capacitada ca min que xa o fixo estes días en diversos medios.

Só quero deixar constancia do meu agradecemento polo trato afable que me dispensou sempre que lle solicitei calquera tipo de colaboración para as actividades do instituto. Aínda teño na memoria a última conversa, co gallo do acto do seu nomeamento como filla predilecta de Ribadeo, cando me insistía entre risas que gardase ben o seu Memoria solar, de paso que mo dedicaba, porque que valía 1000 euros, xa que era imposible conseguir ningún exemplar. Seguramente non ten ese prezo, pero para min ten un valor enorme porque, ademais da afectuosa dedicatoria da autora, encerra versos ben fermosos.

Deixo aquí unha mínima mostra, o remate dun poema de As arpas de Iwerddon, un libro polo que sinto especial debilidade, aínda que non é dos que ten dado lugar a máis aparello crítico :

       Entra con todo o honor dunha princesa
       nos palacios de inverno
Non esquezas a patria.

Pero sobre todo, quero deixar constancia da miña gratitude polo agarimo co que tratou un pequeno grupo de alumnas do instituto, que aquel día estiveron presentes no acto. Quen trata ben o meu alumnado ten sempre un lugar especial no meu corazón.

Luz Pozo adicando exemplares no acto de nomeamento como filla predilecta de Ribadeo

Virgilio Nóvoa Gil. Papeis no peche

Vicente Aleixandre, "cadrado".

Este peche coronavírico que o Presidente da Xunta anunciou en lingua impropia, “por si hay uno de fuera” –supoño-, pilloume dándolle as primeiras voltas a unha crónica tráxica redactada nun peche ben distinto.

Trátase de 54 cuartillas a dobre cara que o poeta Virgilio Nóvoa Gil redactou nalgún momento dos seus tres últimos anos confinado no psiquiátrico deToén, a onde chegara en 1961 trasladado do de Conxo, onde ingresara en 1948.

Resúltame imposible saber onde remata a realidade e empeza o delirio nunha persoa nas súas circunstancias, pero por veces é desgarrador o que escribe.

O poeta clama desesperadamente axuda dalgún dos seus “incondicionales”, palabra que usa reiteradamente para referirse ós seus amigos, para que o liberen do “secuestro”, que é como el califica o seu internamento. A cambio ofrece cuantiosa recompensa económica.

Cóntase por ducias a xente a que alude no relato da súa situación, cheo de detalles precisos que tentan, penso eu, darlle verosimilitude ó que di. Todas estas persoas, citadas para ben, para mal ou para nada, aparecen clasificadas en cadrados ou triángulos, seguindo un criterio que aínda non fun capaz de descifrar.

Pouco sabía eu de Nóvoa Gil ata que lin a súa desesperada chamada de auxilio e pouco sigo sabendo, porque a información que se atopa na rede é case sempre a mesma repetida: poeta nado na Xesta (Lalín), aplaudido por Manuel Machado e Juan Ramón Jiménez... Non vou repetir eu aquí unha vez máis datos que se poden atopar facilmente cunha simple busca.

Seguirei debullando as cincuanta e pico follas dese poeta que naceu tan cerca de onde teño raíces e de cuxo falecemento se cumpriu hai pouco o cincuentenario. Seguirei tratando de descifrar os seus cadrados e os seus triángulos e contarei, se cadra.