Sei que teño o blog cheo de trapalladas. Debería facer limpeza, pero cústame quitar cousas do medio. Escolle ti o que che pareza e non fagas caso do resto.

24.6.12

Isolousas


I
Hoxe andou por Ribadeo o vello amigo Carlos Ius falando da súa Orella pendella e, como pontevedrés que acabou sendo, chamáronlle a atención os tellados de lousa propios do norte. Para el este post que tiña esbozado desde hai uns días.

II
Se as isoglosas son liñas imaxinarias que delimitan variantes dialectais, supoño que non será ningún disparate chamarlle isolousas ás liñas imaxinarias que delimitan o territorio nos cales os tellados son de lousa.

Pois a iso me dediquei o xoves da semana pasada. Saín de Ribadeo cando aínda non puxeran xente nas rúas nin coches nas estradas (a foto da fé do que conto). Como tampouco puxeran aínda ideas serias no meu cerebro e as da radio xa me resultan cansinas, decidín dedicarme a investigar as isolousas.

Nunca tanto tellado negro vira eu ata que vin para a Mariña e houbo un tempo no cal me preguntaba se os nenos de por aquí pintarían de negro os tellados das casas dos seus debuxos, como os ven na realidade, ou de vermello, como acostuman a saír nos contos infantís. Cando preguntei, creo que me dixeron que os pintaban vermellos coma os dos contos. Xa se sabe que a realidade case nunca é verdade.

Deume por fixarme ata onde chega o territorio da lousa negra nos tellados. Xa sei que podía calmar a curiosidade con google earth, pero preferín comprobalo eu mesmo. Non vaia ser que google earth sexa un decorado de mentira.

Sen contar casos illados de recente construción, polo que puiden ver, en dirección a Santiago a lousa chega con regularidade nas construcións tradicionais ata Teixeiro. Alí xa predominan os tellados colorados; antes, manda o negro.

E ben cediño entrei eu en Santiago co ímpeto de Almanzor, con esa valiosa información na cabeciña. Entrei nun bar, pedín un café e un cruasán, e cando a camareira me deixou todo encima da mesa pensei en contarlle o meu descubrimento isolóusico, pero pareceume que non lle interesaba o asunto. Déixoo aquí, por se a alguén lle importa.

15.6.12

Compostela. Libros. Lapelas.


I
Praza de abastos (Santiago)
Compostela (non sei por que, pero se lle chamo Santiago paréceme que vou escribir unha guía de viaxes ou un billete de autobús). Había ben tempo que non tiña tanto vagar para andar as rúas sen apuro. Desta volta si. Durante unhas horas xoguei a ser viandante sen destino, peregrino que foxe da catedral, visitante mudo que non quere estorbar tanta paz e tanta pedra.

Ten encanto Compostela. Aínda que o día estea de chuvia e eu teña frío por saír desabrigado á mañá cedo da Mariña, co sol por riba da torre. Ando rúas baixo o orballo.

II
Tamén andei de librerías. Xa un perdeu o costume de ver tanto libro xunto con tempo abondo para remexer. Non busco ningún, igual que antes non busquei nada polas rúas. Acaso só recordos. Teñen que ser eles, os libros escollidos, os que aparezan e me convenzan, se é que queren acompañarme á beiramar do norte. Os ollos foxen das coleccións uniformes e vánseme ás rarezas:

Collage, de Esther F. Carrodeguas, é unha caixiña de follas soltas que se poden barallar e ler na orde que se queira. Mil historias nunha sóa. A primeira vez que vin algo así foi en La saga/fuga de JB, creo, pero era unha cousa máis sinxeliña, con menos combinacións. A min non me gusta o xogo. O autor ten que escoller. Non vale agachar a covardía ou a indecisión baixo aparencia de enxeño. É que non me veñan coa leria do lector activo. O lector abondo fai pasando as páxinas.


Celso Fernández Sanmartín xuntou en Gratas e boas novas unha morea de fotos, postais e cartas de emigrantes coma as que seguramente hai ou houbo en centos de casas galegas. Pero así editadas campan ben e parece que contan unha historia especialmente conmovedora. Campan ben pero entristécenme. Bastante emigración levo eu encima.

En Facer Merzbau non ou posible reatópome con David Creus. Creo que non souben nada del desde que compartimos unhas cervexas no Ribanzo, hai xa tempo, unha noite de domingo. Lembro aquela noite, por suposto, e lembro impresionado o día que David me falou da terrible mordida do congro. Con el reparei tamén na tristeza dos ollos das vacas.

Despois reclamaron a miña atención Nimbos de luz na insua dos poetas, unha fermosa homenaxe a Díaz Castro, O libro dos cans, de Estevo Creus, pero este non o puiden follear porque estaba plastificado. Un erro, creo eu. Ninguén compra o que non pode ver primeiro. Porén, agora descubro que foi unha sorte, porque anda por aí voando en pdf.

O certo é que vin moitas rarezas. Moito argalla a xente. Pero non hai que deixarse levar polas aparencias, polo que nos entra de primeiras polos ollos. O importante é o currículo, saber da man que está detrás de todo, e para iso non hai nada mellor que ler as lapelas.

Por iso levei Afasia, un vello libro dun vello amigo, porque lle vin escrita unha referencia fundamental sobre a vida do autor: 
Obtivo a cualificación de APTO na proba teórica do carnet de conducir o 18-XI-96 na Autoescola Río Miño.
Quedo coa dúbida de se a estas alturas Cordal terá tamén aprobada a proba práctica ou se andará de furtivo polo Corgo.

E tamén Amores patolóxicos, de Ana Silva, porque empeza “Contan que nacín cuberta de xeada, que tiveron que desconxelarme ás présas no microondas, para que comezara a respirar…”.

III
É que hai experiencias que marcan para sempre. 

13.6.12

O meu torneiro

En tempos de crise, eu sigo co meu emporio empresarial, que hai que erguer o país e compensar a desfeita que fan os que levan cartos a sacas para paraísos fiscais ó mesmo tempo que se disfrazan de patriotas envolvéndose na bandeira e cuadrándose ante o himno ese que non se pode pitar para que non se enfade Espe. A evasión de capitais e a fraude fiscal non son antipatriotismo, ho!; o que importan son os símbolos.

Ó que iamos: mándame Tania esta foto do meu torneiro, que todos os que quixestes puidestes ver no mercado medieval de Lalín, onde había tamén produtos ancestrais como as gominolas do polbo Paul

Por suposto, poño a foto na tira da dereita, pero tamén aquí, para publicitala máis.

6.6.12

Sergio Irigoyen, o neno que comía formigas.


Sempre me alegraron os éxitos dos meus alumnos. Un acaba sentindo por eles máis afecto do que moitos pensan. E por éxito entendo que a vida lles vaia ben, sexa no ámbito que sexa. Alégrame ver que van abrindo o seu propio camiño e que atopan guieiros polos que meterse e deixar ver a cabeza, satisfeitos consigo mesmos. 

Pero se encima os éxitos teñen algo que ver coa filoloxía ou coa literatura, a alegría é dobre. Non é que un considere ter algunha responsabilidade en que collesen  eses camiños; a alegría é polo feito de que non botasen a correr na dirección contraria despois de aturarme.

Por iso me aleda que Sergio Irigoyen fose finalista no premio Minotauro coa novela Los seres infinitos, que vai estar a disposición de todos nós moi pronto. O próximo sábado terá lugar a presentación na Casa das Letras, con Toni Deaño como mestre de cerimonias. Gusta tamén ver que este xubilado amigo multiplica co xúbilo propio da súa nova situación o labor cultural que xa desempeñaba en Ribadeo antes de deixar de pisar as aulas.

Sergio únese así ó listado de escritores que pasaron polo instituto Dionisio Gamallo Fierros de Ribadeo e que son motivo de orgullo para o centro, listado no que figuran xa Camilo Valdehorras, Jaureguízar, Eva Moreda e outros que seguramente esquezo inxustamente. Que veñan máis.

Sergio Irigoyen chegou de Madrid hai uns anos. De pequeno seica comía formigas. Eu non sei se foi por iso, pero o certo é que traía a mente aberta e non perdeu de durmir por “el gallego” nin lle foi impedimento que lle impartisen materias nese idioma. Axiña se meteu no grupo de teatro do instituto e falou en galego para todos desde o escenario. Xa fóra do centro, formou parte do grupo Albións, que puxo en escena, entre outras obras, unha adaptación de Fridom Speak de Jaureguízar.

Aínda que Los seres infinitos está escrita en castelán, ben sei eu que Sergio non é dos que desexan a desaparición do galego. El é unha mostra de que “os de fóra” non son máis ca unha escusa doada para “os de dentro” que se erguen cada día co desexo de que o galego morra calquera noite, mentres canta a curuxa no souto máis cercano. “Os de fóra” deberían montar un club e cobrar dereitos cada vez que alguén use o seu nome en van. Así, en tempos de crise, tería ingresos ben merecidos Sergio e tamén Aida, Laura e Ariadna, tres agora xa exalumnas chegadas de Cataluña e Madrid ás que este curso tiven o pracer de impartirlles clase. Tampouco elas perderon de durmir por “el gallego”. O que non sei é se tamén elas comían formigas de pequenas.