Disparadores creativos: unha narcochapuza

I

“Nada hai na literatura que non sucedese antes na realidade; nada hai na literatura que estea tal e como sucedeu na realidade” –oínlle dicir unha vez a Torrente Ballester.

A realidade é fonte de inspiración e non sorprende que vivencias íntimas acaben sendo obxecto de tratamento artístico por un creador ou que feitos de gran transcendencia social (a guerra civil, o franquismo, o Prestige, ...) deran pé a que varios autores os tomasen como punto de partida para as súas obras. O que é raro é que un feito anecdótico, un pequeno detalle, funcione como disparador creativo para máis dunha persoa. Pero veremos que ás veces pasa.

II

O día 1 de decembro de 2006, Xuan Bello estivo no IES Gamallo Fierros de Ribadeo para falar da súa obra. Xuan Bello é unha das miñas poucas debilidades literarias. Eu son máis de textos concretos ou de libros ca de autores en xeral, pero no seu caso sábeme a mazá madurada en herba seca cada liña que escribe. Convidárao ó centro porque me amola que as culturas galega e asturiana estean viradas de costas sendo tan próximas e, máis aínda, por compartiren a póla común que é o galego do Eo-Navia. Falo de cultura, non de mapas con raias riscadas a capricho.

Aquel día Xuan Bello paseou por Ribadeo, tomou café no Cantón e leu a prensa, que recollía novos datos sobre un intento de introducir en Galicia un cargamento de droga valéndose dun narcosubmarino caseiro construído por un carpinteiro de ribeira que baixara os planos de internet. Unha chapuza ó estilo das que Carlos Mella retratara tan ben uns anos antes en “O conto do arrepiante crime galego”, artigo que deberían ler todos os delincuentes do país antes de botarse a facer unha falcatruada sen glamour para que todo o mundo acabe rindo á conta nosa.

Pouco tempo despois Xuan Bello enviábame un texto nacido aquel día daquela noticia. A partir da chapuceira operación do narcobatiscafo, el teceu un precioso relato no que, despois de que Ramiro, supervivente dun naufraxio, confese que o único que lle fastidia desta vida é non poder ver o propio enterro, Xuan remata referíndose á “lluz de Ribadeo qu’a mi me pon na mirada de siempre una mirada distinta. Mas o menos, digo yo, aquella que tendríen los contrabandistes que lo vien too. Too, menos la frontera”.

O conto publicouse daquela en castelán na prensa asturiana e, máis tarde, o autor incluiu a versión orixinal en asturiano no seu libro La hestoria tapecida. Ó lelo, imposible non lembrar “Os montes de Mourne”, un magnífico relato de Gerry Adams, que fala tamén de fronteiras que non hai, alá en Belfast. Pero iso queda para outro día.

III

Desde que no 2004 publicou a súa primeira obra, Diego Ameixeiras foi facendo camiño de seu na nosa literatura, converténdose nos últimos anos nun dos autores máis destacados da narrativa negra, tendencia inaugurada para a literatura galega por Carlos Reigosa con Crime en Compostela (1984).

En 2012 publicou Todo OK. Eu non lera esta novela ata estes días, e nada máis abrila, sorpréndome ó ver que comeza cunha reseña do asunto do narcosubmarino ó que antes nos referiamos:

“En agosto de 2006, unha organización colombiana planeou introducir en Galiza varias toneladas de cocaína cargadas no interior dun narcosubmarino, pero a operación nunca chegou a realizarse. O somerxible non reunía as mínimas condicións de seguridade e acabou sendo localizado pola Garda Civil tras ser abandonado cos motores en marcha e o depósito cheo de combustible.
Tres meses máis tarde, o xuíz ordenou a detención dos principais implicados no suceso.
[...]

Inés, involucrada naquela tentativa, loita por refacer a súa vida por carreiros dereitos, ou non tan dereitos, de xeito que o cárcere non se lle cruce no camiño.

IV

Nada teñen que ver, nin polo estilo nin polo contido, o relato de Xuan Bello e a novela de Diego Ameixeiras, pero os dous viron no mesmo motivo a luz para imaxinar. Unha noticia de prensa, unha chapuza do crime (des)organizado deu pé á creación literaria de dous autores distintos.

É que as historias literarias andan soltas por aí, á espera de que alguén as pille e as pula.