Otero Pedrayo na prensa do occidente de Asturias

O 23 de abril celebrouse o día do libro. Non son eu moi dado a días de nada, pero a data váleme como escusa para  difundir un  fermoso texto de Otero Pedrayo relacionado cos libros e as bibliotecas, especialmente no rural, e que seguramente non é moi coñecido.

O artigo publicouse o 15 de marzo de 1932 en El Aldeano, un quincenario de Castropol. Tempo haberá para que fale máis polo miúdo deste xornal e da presenza de textos en galego no mesmo. Polo de pronto, só apuntarei que tiña íntima relación coa Biblioteca Popular Circulante, unha iniciativa admirable que desempeñou un papel fundamental na vida cultural do concello desde comezos dos anos 20 ata a guerra. Por dúas veces El Aldeano aumentou o seu número de páxinas para ocuparse amplamente da biblioteca. Nun deses números incluíuse o texto de Otero Pedrayo, redactado exprofeso para esta publicación, que agora reproducimos: 

O amor dos libros pode adoitare moitas formas, desemellantes, paralelas, conxuntas, as veces nemigas na aparienza, mais todas elas flamas ergueitas no fogar do Esprito inmorrente. Pois o libro de cabeceira d'un illado pensador, o compañeiro con quen conversare, con quen discutire, non figura ter moita relaceon co libro debullado con fé pol-o mozo estudante ou co procurado, como se procura un paisaxe novo, de bosque ou de ría, pol-o fadigado das xornaleiras angusteas e trafegos a vida. O biblófilo persegue o fermoso códice en cuio albo pergameo, coor de abedoeira, pintóu o sabeo e sinxelo pincelu'un monxe símbolos dé cosmos e das xeiras d'alem-coba. Outros homes acollen a predica d'un folleto como ras guiadora das aitividás de toda unha vida. Pra outros son os libros ferramenta, ou consolo, ou remordimento, ou evasión. Mais cada folla escrita e lida con hounradeza móvese co mesmo vento do Esprito y alma do mundo.

Eu teño lido moito na aldea. Millor e con mais merado froito que nas grandes bibliotecas ordeadas, onde as tribus de filósofos, puetas, ensayistas, novelistas, locen ca sistemáteca das afinidás eleitivas. Na aldea o paisaxe, as nubens, o madurar máino das colleitas, a sinxeleza interrogadora dos penèdos,o louxano correr dos lombos azules das serras, ou o coral cramoroso das ondas acompasan o vivir esperto dos libros e as veces siñalan a escolma das leuturas. Unha serán de vento autonizo no flamexante fondo do bosque invita a recollerse no andante e no scherzo dos puetas romántecos, como a Odisea demanda, e graza levian da Primadeira e o mundo novelesco vive e alenta millor nas noites longas a veira do lar.

Por iso desque soupen fai tempo a eisistenza e a vida da Biblioteca de Castropol, moitas veces  téñoa saudádo ca maxinaceón, evocando a sorte dos libros que de man en man de labregos, de

mariñeiros, de artistas e homes de estudos das vilas, van, sementando, animando, evocando, asegún os casos e os tempos. Castropol foi quen pode dar unha certeira leuceón subre a verdadeira realidade o que poden ser as térras da Hespaña, onde non hai grandes vilas e nin xiquer fan falla pra criar un superior tipo de vida.

Da mesma maneira que eu son personalmente nemigo de moitas formas da chamada cultura xeneral, teño fé no libro bó, no libro hounrado, que leva a cada fogar de yalma algo millor —mas ergueito— o que lle ofrecere á vida. Grazas a isa ademirabre istituceón —os homes que saben guíala non precisan mais eloxios que a concenza da propia xustificaceón— a terra de Castropol, está einguida co vivir do mundo como está xeografecamente dentro da Hespaña verde, europea, de raíz étneca anellada c'as millores estirpes criadoras da cultura oucidental. Eu maxino a novela de Balzac levando cadros de vida intensa, de paixon de cibdade a un louxano fogar. Ou o mariñeiro, na serán de domingo, acompasando as suas lembranzas ca evocaceón dos libros dos grande viaxeiros de ollos maravillados. Ou un sinxelo libro de botáneca que axuda a comprendere o misterio das amadas herbiñas do campo, ou o de xeografía que leva da man pra estabrecer un aire de familia entre as montañas a que miran os ollos todol'os días e as d'outras térras ilustres do mundo. Maxinare o xeruvolar de preguntas ledas, ansiosas, as veces angusteosas, provocadas por as páxinas dos filósofos que saben falar, i evocar. Un latexo de vida engadese o vivir poderoso da terra de Castropol, co ise cusíante viaxar dos libros de man en man, de concenza en concenza.

No mapa das simpatías figura isa terra tinxida c'unha nova coor de espranza, é con todo o curazón mándolle a Bibrioteca de Castropol o saludo ademirativo, sinceiro e leal d'un amigo que non sirve pra grandes cousas mais garda a capacidade pra sentir as belidas obras feitas baixo o signo da verdadeira cultura redentora.

                                                Ramón Otero Pedrayo

                                                Director do Instituto de Ourense.

                                                                Deputado a Cortes.