En defensa do fútbol

Aínda que neste blog teñen habitual presenza os libros e as letras, xa teño manifestado noutras ocasións que a min do que me gusta falar é de temas serios e verdadeiramente intelectuais, por exemplo… de fútbol. E iso farei hoxe.

Tiven hai pouco a honra de presentar a Carlos Lomas no transcurso das xornadas Abordaxe integral da violencia de xénero no ámbito local, centradas este ano no tema Violencias simbólicas, violencias invisibles.

Foi un pracer descubrir o seu labor e resultoume enriquecedora a súa intervención, tanto polo contido como por observar como coida con esmero todos os detalles: a linguaxe, os recursos audiovisuais que utiliza, os aspectos técnicos, etc.

Con todo, hai un elemento da súa ponencia co que non concordo: as excesivas alusións ó mundo do fútbol como referente negativo para contrapoñelo ós valores desexables na sociedade.

É algo que sucede con frecuencia. Xa empezo a pensar que cos futbolistas pasa coma cos funcionarios, que apandamos con todas as culpas do universo coñecido e descoñecido. É evidente que o fútbol se soe vencellar ó mundo dos homes e ós seus comportamentos máis negativos, pero creo que pode ser interesante tratar de darlle a volta e convertelo nun instrumento para transmitir valores desexables, polo menos no eido educativo.

Tendo en conta a posición privilexiada que ocupa o fútbol nos intereses dos nosos adolescentes, non vai resultar doado que renuncien a iso nin vexo por que, a priori, teñen que facelo. O fútbol é deporte. Pois sendo esa a realidade, o mellor é tratar de facérmonos donos estratexicamente dese centro de interese e resaltar as súas potencialidades positivas, que as hai: os modais de Guardiola, o seu respecto cara ó rival, ó que sempre trata como adversario pero nunca como inimigo; os microrrelatos e outras iniciativas literarias de Juan Pablo Sorín; o labor humanitario dalgúns futbolistas de elite procedentes de países subdesenvolvidos que, con máis ou menos acerto, tratan de salvar da rúa a nenos compatriotas condenados ó analfabetismo e á miseria, …

Entre os futbolistas hai cabezas tralladas, coma en todos os colectivos, pero hai tantos e tantos xestos modélicos dentro dun campo de fútbol que non entendo porque sempre se teñen que resaltar comportamentos reprobables que, na maior parte dos casos, son sambenitos que se lle colgan ós futbolistas sen que propiamente lles correspondan.

O anuncio de Coca-Cola no que un neno aparece chutando cabezas de bonecas contra o radiador non é idea nin responsabilidade de ningún futbolista senón dun publicista. Os titulares bélico-deportivos que a diario aparecen na prensa deportiva non os redacta un futbolista senón un profesional da comunicación escrita. As expresións agresivas ou violentas relacionadas co fútbol saen máis veces da boca dos afeccionados que presencian o partido na grada ou no bar ca dos propios futbolistas. A perenne amnistía fiscal coa que se agasalla ós equipos de fútbol é decisión dos gobernantes, non dos futbolistas.

Aínda así, non se transmite unha idea negativa dos publicistas nin dos xornalistas nin de canto colectivo profesional senta diante da TV ou nas bancadas e desafoga alí os seus instintos máis salvaxes. Quen apanda coa mala imaxe pública son os futbolistas, converténdoos en referentes dun mundo insolidario, machista, violento e agresivo do que eles en realidade, moitas veces son máis vítimas ca culpables.

No proceso de formación polo cal se lle aprende a un neno a golpear o balón correctamente, a gañar a posición para disputar un balón de cabeza con vantaxe, a facer un desdobramento, unha cobertura, un desmarque de ruptura ou unha diagonal, tamén se lle pode aprender a ser solidario cos compañeiros, a ser puntual e disciplinado, a convivir con normas, a coidar os hábitos alimenticios e, o que é máis importante, a respectar o adversario, o público, o árbitro... Porque quen aprende a respectar como persoa a quen ten en fronte nun campo de fútbol, respectará tamén a persoa que teña ó lado na barra dun bar, na cola da panadería ou na area da praia, sexa home ou muller.

A imaxe visual do fútbol, cando se presente como referente negativo, se alguén teima en facelo, ten que deixar de ser un balón ou un futbolista dando un salto espectacular detrás dun coiro redondo. Debería ser, en todo caso, unha tasca atestada de fanáticos alborotados fronte a un televisor ou unha grada de exaltados entre os cales hai taxistas, maquinistas, chapistas, dentistas, publicistas, docentes, discentes, carniceiras e carniceiros, panadeiras e panadeiros, enxeñeiras e enxeñeiros, catedráticas e catedráticos, curas e… curas, ... O que non abundan, seguramente, son futbolistas.

Seguir poñendo unha pelota diante dos ollos da xente cando o que queremos é que se visualicen comportamentos incivilizados de profesionais de variopinta orixe non é xusto. Que os futbolistas, coma os funcionarios, tamén teñen os seus corazonciños.