90 anos do éxito de Antolín S. Mediante en Lugo

Váisenos alá outro mes de outono, como sempre lle chamou miña nai, e a cousa cadra con outra enxurrada de pedradas contra as linguas pequeniñas do noroeste. En Galicia xa estamos afeitos –en realidade un nunca se afai a estas cousas- pero en Asturias parece que os desprezos dos cerebros cativos, por grandes que sexan os seus apelidos, mancan de xeito especial e no día de hoxe ferven as redes contra quen desprezou publicamente o asturiano mentres cobra dos impostos que pagan os asturianos.

 Xuan Bello fala de “vencelos coa intelixencia” e eu doulle a razón á súa lucidez, pero iso non evita as ganas de rematar a vitoria cunhas pedradas ben calculadas, para non mancar máis do necesario.

Váisenos alá outro mes de outono e un volve a mirada a Asturias, cara ás hemerotecas, e decátase de que a cousa cadra co 90 aniversario dunha ampla reseña na prensa arraiana do éxito que obtivo un fillo destas terras no certame literario organizado pola Asociación de Prensa de Lugo co gallo das festas do San Froilán. Falo de Antolín S. Mediante, vencedor do “segundo tema” (mellor poesía en galego) co seu poema “A un muíño desfeito”.

O poeta de Taramundi, que nos últimos anos rescatou do olvido Xoán Babarro, compartiu honra aquel día con D. Ramón Otero Pedrayo e outros, nun acto conducido por Antón Vilar Ponte.

De todo iso dá conta Ecos Vegadenses no seu nº 40, correspondente á 2º quincena de outubro de 1925. E nós recordámolo hoxe porque preferimos dedicarlle atención á xente de boa intención, especialmente ós que dunha banda e outra da ría, compartimos soños e desexos.

Cabeceira de Ecos vegadenses (2ª quincena de outubro de 1925)

A forza que vén de lonxe- XI: Chus Pato en Harvard

A SERIE EMPEZA AQUÍ.

Algunhas veces, a forza chega desde lonxe de rebote. Primeiro ten que marchar.  Marchar desde Ourense, por exemplo, pasando polo Deza e subindo a un avión con destino a ultramar co peito e o corazón ateigado de versos. Palabras que son vida.

Despois vén a entrada no templo da poesía, a Woodberry Poetry Room da Universidade de Harvard, para baleirar os versos alí onde só os mellores teñen tal honra. Só as mellores.

Tal foi, recentemente, a viaxe de Chus Pato. Con ela, Erín Moure, forza de lonxe impagable da que xa demos conta noutra ocasión.

Chus Pato recitou poemas en galego na Woodberry Poetry Room de Harvard; Erín Moure traduciuna ó inglés e o noso idioma queda así gravado para a historia no mesmo espazo onde antes recitaron Ezra Pound, T.S. Elliot, J. Kerouac e outros nomes que pasaron con honra á memoria das letras universais.

Agora vén  ou debía vir o efecto boomerang, a forza que vén de lonxe e chega de novo onda nós. Só uns poucos saben enxergala no medio da néboa: Ana Romaní no seu diario cultural, Xosé Antón Laxe Martiñán que comparte a nova nos eidos de Prolingua...

Os máis, non. Andan demasiado enredados dando conta de cada entrada e saída de Isabel Pantoja na cadea ou dalgún cabazo enorme que apareza nunha leira, que estamos no tempo.  

as letras emerxen da pedra, do máis profundo dos soños

as letras son pinturas con voz

entón a luz cicélaas

e un monllo de aire impulsa as cavernas do corpo

e o berro do animal aprende, soletrea e pronuncia

pronuncia a palabra da parte sen parte

dor dos das que non teñen parte

as letras, esas letras [...]

son ríos, e condénsanse en nubes

e viaxan

E ó viaxaren, a forza dese acto chéganos de volta desde lonxe e dános azos para a esperanza en tempos de desleixo anovado. Aí ó lado. Unha semana si e outra tamén.

Pero non quero ensuciar o momento lembrando a monitora de hípica que causa vergonza ata nos cabalos que a rodean, a viaxeira blablacárica que non quere compartir vehículo cun chófer que fala galego, o empresario de Betanzos que non acata a lei porque lla remiten en galego, ese centro de educación(?) infantil que prohibe o uso da nosa lingua. E non só.

Non quero. Non merecen tanta atención. 

O meu idioma nativo é un conflito lingüístico

A miña historia máis recente pasa pola dificultade de hospedar os antepasados

CONTINÚA AQUÍ

"Con follas de figueira". Poesía social en galego en plena guerra

Din por aí que as primeiras décadas do século XX supuxeron o derrubamento definitivo da fidalguía e o ascenso da nova burguesía comercial.

Algúns escritores da época dan conta destes cambios nas súas obras, normalmente con desagrado. O caso máis coñecido é o de Vicente Risco, que en O porco de pé ridiculiza coa figura de Don Celidonio eses novos ricos, que chegaron a selo a forza de apañar cadelas e pasar fame.

Na prensa do occidente de Asturias tamén atopamos algún exemplo que vai nesta liña. No número 279 de Ecos vegadenses, correspondente á primeira quincena de setembro de1937, AESEEME publica o poema "Con follas de figueira", onde dá conta dos abusos dos comerciantes, que se enriquecen de xeito usureiro.

Eu na miña vida vin
gremio máis aproveitado!

AESEEME é un dos pseudónimos cos que Antolín Santos Mediante asinou os seus textos. Non era un autor precisamente botado á esquerda, así que o contido do seu texto e o feito de que o publique en galego na prensa asturiana xa en plena guerra civil danlle especial mérito.

Agora, eses usureiros seguen existindo, pero teñen outra dimensión e pacen sobre todo no sector enerxético.

AESEEME: "Con follas de figueira". Ecos vegadenses, setembro de 1937