Darío Xohán Cabana e Ribadeo

 

FONTE: "Nós diario"

O 17 de novembro souben pola prensa do falecemento de Darío Xohán Cabana. Aínda que tiven a sorte de poder presentalo dúas veces actos públicos en Ribadeo, unha no instituto e outra na biblioteca municipal, tampouco tiven máis relación persoal con el. Así que non estou en condicións de engadir sobre a súa vida e sobre a súa obra nada que non poida localizar cunha simple busca en Google quen teña un mínimo de interese.

Con todo, non me resisto a deixar constancia da miña admiración pola súa obra e aproveito para reproducir aquí tres textos que teñen relación con Ribadeo, aínda que non son dos que máis sona teñen dos moitos que publicou o autor de Roás.

Se as miñas anotacións non están erradas, cos dous primeiros recibiu o 1º premio nun certame convocado pola Sociedade Filantrópico Dramática en 1980 e publicáronse en Vinte cadernos (poemas 1969-2002) (Ed. Xerais, 2003). Co último obtivo o terceiro premio na mesma convocatoria do ano seguinte e publicouse en en Recolleita, nunha edición non venal a cargo de El Correo Gallego.

O primeiro texto é un soneto homenaxe ó labor reposteiro das monxas co convento de Santa Clara. A voz poética loa as artes das monxas, pero detrás da devoción manifesta cremos ver unha chiscadela pícara que nos leva a cantiga irreverente que Fernand’ Esquío lle dedicou a unha abadesa que tamén era moi destra noutras artes ben distintas.

O segundo soneto canta o espírito emprendedor de Antonio Reimunde Ibáñez, que soubo ver riqueza onde outros só vían terra.

Por último, o terceiro poema, é un chamamento a que se planten viñas autóctonas na Mariña, para que nas celebracións da zona non haxa que brindar con viño de castes alleas, coma o albariño ou o mencia.

 Velaquí sos textos:

A UNHAS MONXAS DE CLAUSURA QUE FAN RIQUÍSIMOS CONFEITES

Señoras miñas do claustral contorno

que semellades flores delicadas

ou pálidas vasillas ciceladas

polo tempo, prezado e raro adorno;

señoras miñas –vento claro e morno-

das transparentes mans azucaradas,

donas da luz nas tardes dilatadas

amas do quente e mol sabor do forno;

señoras miñas da fariña triga,

sabedoras da ilustre ciencia antiga,

que versa sobre o almibre e sobre o mel;

señoras miñas do claustral retiro,

a vós envío, atal coma un suspiro

esta cantiga e mais un caravel.

 

ANTONIO REIMÚNDE IBÁÑEZ DESCRIBE A TERRA

E dixo Ibáñez: Hai na terra veas

de escuro mineral que nos agarda,

espaciosa abundancia doce e parda,

que espera forxas, moldes, panaceas.

E dixo Ibáñez: Hai na terra reas

de ferramentas que Vulcano garda,

e é necesario que a fogueira arda

pra xebrarmos da terra vis areas.

E dixo Ibáñez: Minas hai de terra

que serve ó home para facer xerra

na que gardar o noso viño doce.

É necesario, pois, que o forno quente

porque terá máis gloria toda a xente

polas cousas que o forno forxa e coce.

 

INVITACIÓN A PLANTAR VIÑAS NA MARIÑA

Volve plantar vides de ouro e verde

agudello e xerez do tempo vello

beira do mar de neboento cello

que tantos homes furibundo perde.

Volve encher as encostas de caíño,

ergue vizosas cepas de mencía,

socalcos pon en agra montesía

e dános gozo novo de bon viño.

Adorna a vella pedra en Mondoñedo

con acios mouros e follaxe mesta,

e nas montañas súpetas entesta

fortes pés pra formares bon viñedo.

Ensombreza moitísima follaxe

o finisecular suave engado

de Ribadeo, e estea o sol callado

no antigo froito, e de ouro o pencarraxe.

Que en Morás, cando volvan da balea,

os rudes mariñeiros fagan farra

ó redor dunha grande e bela xarra

do viño mariñao fermoso chea;

que en Sargadelos mollen as palabras

os fillos de Reimundo ó pé do torno

e refresquen o ardor do roxo forno

co viño antigo que de novo labras;

que o pescador que vai de noite ó mar

procurando a sardiña e o bocarte

tamén se beneficie da nobre arte

de facer doce a terra ó paladar;

que en Illa Pancha o túcero fareiro

beba o teu viño amodo e longamente,

e préceo no que val cando se sente

na tempestade cántabra senlleiro;

e que en Viveiro os ledos bebedores

non liben do ribeiro ou alvariño,

pero gocen estoutro alegre viño

dos mariñaos horteiros soñadores.

Non temas o Gran Sole frío e rude

que trae negra corrente de xeada;

varudo agricultor, non temas nada,

só a esperanza e a terquidade acude,

que algún día, do Navia montesío

deica Estaca de Bares e o Vicedo

hase de erguer froital o teu viñedo

contra fría corrente e vento frío;

e hanche ferver na adega negras cubas,

alquimia milagrosa que fai viño

do xerez, do agudello e do caíño

e tódalas doces nobres uvas.