Un diálogo trastempado

Houbo un tempo no que a miña amiga Luz tiña por costume mandarme felicitacións de Nadal no mes de agosto, algo que moito lle agradecía porque a froita valórase máis en tempos de escaseza.

O mesmo fago eu hoxe, ocupándome dun poema de Nadal en pleno mes de abril. Dei con el revisando vellos exemplares de prensa da zona, costume ó que me aplico cando prefiro ter información sobre sucesos do pasado antes que ler desinformación sobre a actualidade.

O texto, que se publicou o 24 de decembro de 1955 en Las Riberas del Eo, é un diálogo entre unha galega e unha castelá, e envíao desde A Veiga (Asturias) María Luísa de Trío Rico, autora da que nada sei.

Comeza o poema e despois do segundo verso xa se nos di que a galega “se admira de ver a la castellana”. Sempre fomos moi dados a admirar os de fóra.

Con todo, despois dos saúdos protocolarios e de explicar o motivo da viaxe á cabana onde naceu o neno, á galega éntralle unha arroutada patriótica e pasa a facer unha defensa da paisaxe galega fronte á seca chaira castelá, algo que moito nos alegra a esta hora do partido. Parece que Rosalía planea sobre os versos:

¡Non hay cousa máis hermosa
qu’a terriña das rías baixas!
¡Os seus bosques rumorosos –parece que agora é Pondal quen dá unha voltiña polo texto-
os seus prados d’esmeralda
[...]
Non hai cousa máis preciosa
cá miña terra adorada.

Oféndese a outra e, aínda admitindo os valores de Galicia, pasa a exhibir as fazañas castelás: Fernán González, Alfonso VI, Fernando III, O Cid, Cervantes, Calderón, Isabel a Católica e outros paisanos pásanlle polos morros á galega coma unha manda de porcos bravos en desbandada. E remacha a cousa coa inevitable alusión á superioridade da lingua castelá:

¡Ya con razón lo decía
Carlos V emperador!:
“¡El idioma castellano
propio es para hablar con Dios!”

Non pasa nada. Os galegos conformámonos con falar co demo. Con todo, a galega, “herida en su regionalismo”, contraataca cunha restra de galegos ilustres: Colón, María Pita, San Pedro de Mezonzo, o Apóstolo Santiago... e Franco. Vaia, ho! Por un momento, pensamos que ía poñer encima da mesa auténticos defensores do País e vai e abre un álbum de partidas de bautismo de renegados.

Contentámonos ó comprobar que o discurso abonda para poñer remate á loita de fillos ilustres, xusto cando chegan á cabana. Pero aínda nos espera outra labazada, outra vez á conta do idioma:

“Fáloche en castellano
ou enténdesme en galego  –dille a galega ó neno-
“¡Pois non sabes os apuros
qu’eu tou pasando, meu Neno”.

Menos mal que está á beira a curmá de Zumosol:

No pases ya más apuros
que yo hablaré por las dos –di a castelá.

Existindo Castela, para que vai ter voz Galicia...