Xa escribín noutra ocasión sobre as palabras que morren pola boca. Hoxe recunco:
Hai uns anos publicouse un libro que se titulaba Guía da setas ou cogumelos de Galicia. Rara escolla a do autor xa que setas e cogumelos son sinónimos e a ninguén se lle ocorre dicir que está alegre e contento ou que lle escapa pola meixela abaixo unha bágoa e unha lágrima.
Lembro un artigo de Miguel Anxo Murado no que se poñía na pel do autor e reflexionaba: “Se poño cogumelos moita xente non vai saber o que é, e se poño setas moita xente vai pensar que eu non sei que se di cogumelos”. Aquel autor quería resucitar a palabra cogumelo pero dáballe medo.
Hoxe renovei as miñas reservas de leite Feiraco, marca á que lle son fiel dende hai anos. Dende hai algún tempo os responsables desta cooperativa optan pola dobre rotulación dos seus produtos: por un lado en galego e polo outro en castelán. Mentres estea o galego, nada que obxectar.
Eu tomo leite enteiro, envase azul, porque aínda non tropecei con ningún médico que mo prohibise, pero tamén coñezo o rosa, ese que por un lado pon Leche desnatada e polo outro Leite desnatado.
Desnatado? A palabra nata en galego non existe e polo tanto tampouco o seu derivado. Seguro que os responsables do texto en galego de Feiraco saben que a nata en galego chámase tona pero non se atreven cunha palabra tan distinta e tan distante do castelán. Dálles medo resucitala porque lles parece demasiado rara e optan pola mesturandaina: leite en galego; desnatado, en castelán.
Hai xa ben décadas Antolín S. Mediante, poeta en galego de Asturias, escribiu:
Home que a muller o zurra
non é home nin é nada;
leite que foi estonado
non é leite, senón auga.
Lástima que os de Negreira non resuciten a palabra do de Taramundi. Ocórreseme que poderían reproducir no cartón os versos como mostra de “autoridade”, como fan algúns nas bolsas polas letras galegas, pero poida que o contido dos dous primeiros versos non sexa politicamente correcto nin o dos segundos comercialmente oportuno.
Creo que estonar tería máis posibilidades de recuperarse se non se referise a algo que nos entra pola boca. Xa darei máis probas outro día, que agora vou tomar un café con leite enteiro. O leite estonado segue agardando a que lle toque quenda।
Home que a muller o zurra
non é home nin é nada;
leite que foi estonado
non é leite, senón auga.
Lástima que os de Negreira non resuciten a palabra do de Taramundi. Ocórreseme que poderían reproducir no cartón os versos como mostra de “autoridade”, como fan algúns nas bolsas polas letras galegas, pero poida que o contido dos dous primeiros versos non sexa politicamente correcto nin o dos segundos comercialmente oportuno.
Creo que estonar tería máis posibilidades de recuperarse se non se referise a algo que nos entra pola boca. Xa darei máis probas outro día, que agora vou tomar un café con leite enteiro. O leite estonado segue agardando a que lle toque quenda।
NOTA:
É de xustiza que matice a posteriori a miña mensaxe: o dicionario da RAG recolle a palabra "nata", polo tanto haberá que aceptar a súa existencia en galego. Avogo, con todo, pola recuperación do léxico exclusivamente galego, que é o que corre perigo de perderse, fronte ó que coincide co castelán, que está a salvo.
5 comentarios:
Que artigo tan ben artellado e argumentado! E por iba con humor! Oxalá o lean os de Feiraco, marca á que eu tamén estou subscrito desde hai anos, no meu caso ao leite semiestonado (semidesnatado lle poñen no envase verde).
É ben necesaria esta páxina para a recuperación das palabras e para velar pola pureza do idioma fronte aos castelanismos.
Unha aperta, Suso, e segue a ofrecernos artigos tan interesantes.
Ola Suso
Bueno,como estou atento,isto xa o coñezo(digo o de "estonado")
Sinto dicirche que eu sigo dicindo desnatado.
Sigue así como dice o de arriba.
Vemonos.
E aquí é onde se desmostra que se perden cousas dunha xeración noutra: eu digo nata, miña avoa tona ... eu digo desnatado, é miña avoa, nos seus bos tempos, dicía d-estonado e agora xa dúbida da palabra, con iso de que saben máis os novos ...
Aproveito para felicitar publicamente neste blog á miña exalumna, lectora e amiga Mélodi polo "interesante" premio que acaba de recibir:
http://www.lavozdegalicia.es/amarina/2008/02/19/0003_6580392.htm
Graciñas Suso, pero non foi para tanto.
Publicar un comentario