Hai dúas ou tres semanas contactaron conmigo desde o BNG para pedirme que colaborase na gravación dun vídeo opinando sobre algúns aspectos relacionados coa lingua galega. Non tiña nin teño eu nada claro que a miña opinión lle interese a ninguén, pero aceptei, como adoito facer en todo o que se me pide en defensa da nosa lingua e da nosa cultura en xeral, se me vexo capaz.
Daquela non sabía eu cantos nin quen eramos os seleccionados para a campaña, que acabou levando por título POLO FUTURO DO GALEGO. A miña sorpresa foi aínda maior cando souben que eramos só cinco persoas as escollidas e que as outras eran Carlos Callón, Valentina Formoso, Fernando Ramallo e Ana Iglesias. Quen coñeza un pouco a realidade galega saberá que se trata de xente relevante en todo o que ten que ver coa lingua, mentres que eu achego ben pouco a ese ámbito, pero o certo é que non é a primeira vez que teño a oportunidade de compartir equipo con compañeiros ben mellores ca min.
Ó longo da semana pasada fóronse facendo públicos os cinco vídeos e a min tocoume tirar o último penalti, xusto dous días antes da manifestación convocada por Queremos Galego para espertar as conciencias anestesiadas e dicir que seguimos vivos, esa manifestación que segundo algúns foi política, non coma outras, que eran alta cultura, disque.
E feito o estropicio, cómpre difundilo, así que velaquí deixo o vídeo, por se alguén non o viu ou non ten nada mellor que facer:
Como é normal, a gravación foi máis longa, pero despois editouse de xeito que non superase os tres minutos, como xa me indicaran. É por iso que agora, para completar este post, redactei o que, máis ou menos, recolle todo o que dixen ou non dixen porque cousas do directo pero que me gustaría dicir. Velaí vai:
1- Evolución.
O marco legal básico que se estableceu nos primeiros anos da democracia (Constitución, Estatuto de Autonomía, Lei de Normalización Lingüística) foise desenvolvendo e o momento máis esperanzador foi a aprobación nos últimos tempos do goberno de Fraga do Plan Xeral de Normalización da Lingua Galega. Ese foi un momento esperanzador, pero en canto o bipartito comezou a aplicalo o PP, daquela na oposición, empezou a dinamitalo con mentiras coma a da imposición e en canto volveron ó goberno ralentizaron, paralizaron ou retrocederon, segundo os casos, o contido do PXNL.
2- O ensino.
O actual Decreto debería ser derrogado xa por dous motivos:
Primeiro porque é ineficaz para lograr o establecido na LNL que establece que a Xunta de Galicia ten que conseguir que o alumnado, ó remate de cada unha das etapas nas que o ensino é obrigatorio domine en pé de igualdade os dous idiomas oficiais da Comunidade. Iso non se consegue; cada vez hai máis rapazada incapaz de expresarse en galego aínda que o pretenda.
Segundo, polo que representa, porque simboliza un momento de mentiras e de xogo sucio que debería pasar á historia e non repetirse nunca máis.
O novo Decreto debería servir para que se cumprise o establecido na LNL: o dominio por igual de galego e castelán. Non vexo que mal pode haber niso. E hai modelos en Europa que se poden seguir, que funcionan. En Luxemburgo, por exemplo, toda a rapazada recibe o primeiro ensino en luxemburgués, independentemente do idioma que fale na casa. Despois vanse implementando outros idiomas e, cando chegan á adolescencia dominan varios. Aquí estamos empeñados en formar rapazada monolingüe en castelán.
É absurdo o que establece o Decreto do 2010, o actual. Se eu teño 100 horas para aprender a andar en bicicleta e a montar a cabalo e xa sei andar en bici con soltura, pero non domino o cabalo, é absurdo dedicarlle o mesmo tempo ás dúas aprendizaxes. Terei que compensar, dedicándolle máis horas ó que pero domino. Pois está demostrado que, globalmente, o dominio do galego é menor. Por outra banda, hai tamén cada vez máis nenos e nenas que falan en galego na casa pero pasan ó castelán en canto pisan o sistema educativo. Algo falla. O ensino é un espazo importante é hai que coidalo.
3- O consenso.
O consenso debería ser posible e, de feito xa o houbo. E se cadra non sobra recordar que quen o rompeu foi o PP. Non o digo eu; está nas hemerotecas. Algún tempo despois “anos da peste”, Agustín Baamonde, daquela portavoz de educación do Partido Popular, explicou nun acto do Consello da Cultura Galega que o PP non tiña pensado levar o tema do idioma á campaña electoral. Pero a aparición de UPyD, con teses similares ás de Galicia Bilingüe, fixéronlle pensar que lles ía sacar un Deputado e que podían non gobernar. Por iso decidiron incluír o tema da lingua no debate político. Efectivamente, os estrategas do PP fixeron un bo traballo e a manobra saíulles ben, pero ó galego fixéronlle moito dano.
"O tema da lingua non foi unha das prioridades do PP até a aparición de Galicia Blingüe que fixo medrar un caldo de cultivo sobre a necesidade de romper coa política lingüística do bipartito, non cos consensos anteriores".
«a previsible incidencia de Galicia Bilingüe e UPyD na bolsa de votos que podía decidir a cor do último e decisivo escano nas eleccións de marzo do 2009, foi o factor que levou os “estrategas” do PP a incorporar o tema da lingua na campaña “de xeito claro” coas promesas de derrogar o decreto do galego do bipartito e consultar os pais.»
4- O pacto pola lingua e a politización do idioma.
Agora fálase da necesidade dun pacto pola lingua. Está ben. É necesario, pero debería levarse a cabo sen vetos e sen liñas vermellas e moito me temo que non está sendo así.
Dise que non se pode politizar o galego. Vale. Pode que non sexa bo para o idioma que estea no debate político, pero é necesario facer política lingüística e que esta sexa seria, non un paripé. Política lingüística faise e fíxose sempre en todo o mundo. Donald Trump acaba de suprimir o castelánda web da Casa Branca. Iso tamén é política lingüística. Por certo, non vexo que ninguén dos que sempre andan coa bandeira da defensa do “español” na man dixese nada. Pois ese si que é un golpe serio ó castelán, pero como o fixo Trump, que é un colega...
5- A liberdade
O da liberdade para escoller en que idioma falar é outra mentira. Para que se poida escoller libremente teñen que darse dúas condicións: que se dominen os dous idiomas por igual e que socialmente ningún deles estea estigmatizado. Esas condicións non se dan: hai moita xente incapaz de expresarse en galego e, por outra banda, o galego está socialmente inferiorizado. Con este contexto, non se pode falar de liberdade.
