Sei que teño o blog cheo de trapalladas. Debería facer limpeza, pero cústame quitar cousas do medio. Escolle ti o que che pareza e non fagas caso do resto.

26.10.08

O Naranxo, gurú da economía

Andan agora os gurús da economía analizando e explicando o sistema financeiro e anda moita xente escandalizada de que os gobernos boten man dos cartos de todos para salvar os bancos que fixeron ricos a uns poucos, e que seica non tiñan o que dicían ter. Nin que fose unha novidade!

Iso xa o dixo O Naranxo hai moitos anos. Non sabedes quen foi ese personaxe? Dígovolo:

O Naranxo foi o tolo máis cordo de toda a comarca de Deza e del deixou constancia artística Laxeiro cun retrato ben fermoso. Fálovos de antes de eu nacer, pero aínda hoxe se poden oír en toda a zona expresións coma “Estás máis tolo có Naranxo” ou “Estás coma O Naranxo”, que eu non sabería dicir se son un ataque ou unha honra.

Ramón de Valenzuela publicou en 1974 un libro de relatos publicado “O Naranxo” e do relato que dá nome ó libro tiramos este fragmento que dá boa conta de que O Naranxo era un visionario, tan un experto en asuntos de economía coma os que agora saen na prensa un día si e outro tamén:

- Ti xa sabes que eu son o home máis rico do mundo.

- Sei o que me dixeron, pero véxote sempre co mesmo pantalón , coa mesma chaqueta remendada, co mesmo pucho de hai dez anos. ¿Que fas de tanta riqueza?

O Naranxo púxose a mirar pra ningures un anaco de tempo. Un tempo que sobraba. Naquela deshora da noite non importa o reló. Mainamente falou:

- Tanto o Banco da Coruña como o Pastor son meus. Teño dous trillós de pesos en cada un..., xa ves, como se non tivese nada. Nos bancos non hai máis que números. ¿Ou pensas ti que andan de cote a contar os cartos? Se cadra alí non hai máis ca retratos de cartos. Teño medo de lle ir pedir un día cartos e que non teñan máis que firmas de que os teñen, e se hai xente por alí arredor poden perder a sona... e despois, se perden a sona, ¡cataplum!, alá de vai o banco. Un banco, que ten o creto doutro banco... e tamén se vai o outro banco e quedo sen eles.


O que eu dicía: O Naranxo, un visionario.

18.10.08

Estamos no mundo. Somos o demo!


O Agroglamour galego triúnfa en Bruselas. Os chimpíns do festival de Cans (O Porriño) trepan na alfombra vermella da Vendome e arrasan entre o público.

En Ribadeo (Mar por medio) as culturas galega e portuguesa fan as beiras á beira da ría. Queda moito camiño por percorrer, pero para iso están os sete pés de Susana Marques e cantos cantos fagan falta para alancar por riba dun río que nos leva ó mesmo mar.

Boy Elliot representou dignamente a Galicia en Lulea (Laponia) no Liet, ese festival de Eurovisión alternativo –moito mellor có outro-, onde xa temos historia e mérito.

Xusto Beramendi, un historiador de fóra afincado en Galicia desde hai anos, que abrazou o galego como lingua súa e fixo da nosa historia a súa historia, gaña o “Premio Nacional de Ensayo” cunha obra en galego de 1200 páxinas. Competía con ensaístas de todo o Estado, en todas as linguas.

O libro galego déixase ver na feira de Frankfurt, o maior evento de libro do mundo, en versión orixinal e travestido ("Telling stories from Galician. Writters for a neew Millennium”.

O nacionalismo galego ten peso como nunca tivo en Madrid para aprobar os orzamentos do Estado.

En Valladolid o cine galego é protagonista da Seminci. En Lugo o demo é protagonista dun congreso.

Todo iso en 48 horas. Estamos vivos e estamos no mundo. Somos o demo!

15.10.08

Fronteiras - IX

EMPEZA AQUÍ
Remate

Espero que todas estas notas fronteirizas, desde a anécdota do Boundary Bar ata os casos internacionais máis complexos sirvan para facer reflexionar un pouco sobre o valor das fronteiras administrativas, que moitas veces teñen detrás de si unha boa dose de casualidade, cando non de capricho.

Non pretendín facer unha análise exhaustiva deste fenómeno, nin tan sequera do espazo europeo. Tan só busquei un mostrario de situacións distintas, afondando algo unicamente nalgún dos exemplos que podemos ofrecer.

Pero creo que abonda para deixar ben claro que identificar fronteira administrativa con fronteira cultural é un erro importante. Os trazos culturais, sen seren enteiramente alleos ás marcas fronteirizas, obedecen a criterios bastante máis lóxicos, asentados en séculos de historia común. E o máis evidente destes trazos culturais, moitas veces, é a lingua.

As fronteiras administrativas non poden tomarse dun xeito ríxido e non deben ser un atranco para salvagardar a cultura e os dereitos das persoas. Cun pouco se sensatez e de diálogo entre os responsables das distintas administracións, ten que ser posible, por exemplo, que no occidente de Asturias un neno de Taramundi, ou da Veiga, estudie o galego na escola como o fan os seus veciños da Fonsagrada ou de Ribadeo. Xa sucede, sen ningún trauma, na franxa aragonesa co catalán, e o Bierzo, con máis de dez centros de ensino nos que se imparten clases de galego, vai por ese camiño.

Non aceptar isto, paréceme a min que é pasarse da raia.

13.10.08

Fronteiras - VIII

Tripuntos









Para rematar esta peregrinaxe polo mundo das fronteiras curiosas, falarei brevemente dos tripuntos. Son lugares nos que conflúen tres países distintos. En Europa hai máis de vinte; uns están situados en ríos, lagos, ou no mar, e outros en terra firme. Máis que o feito da súa existencia, o que chama a atención é o xeito que teñen as distintas administracións de tratalos. Normalmente hai algunha marca no lugar exacto, e frecuentemente existen monumentos triangulares cun pé ou unha cara para cada territorio. Ás veces eses monumentos parece que actúan como nexo de unión entre os tres países, e procúrase que pase desapercibida a identidade de cada un deles. Sucede, por exemplo co formado por Austria, Hungría e Eslovaquia ou co que une Alemania, Bélxica e Luxemburgo. Pero outras veces dá a sensación contraria e parece que cada país se esforza en poñer de manifesto a súa identidade distinta, valéndose das cores da bandeira, do escudo, ou doutros distintivos. Sucede, por exemplo, entre Letonia, Lituania e Bielorrusia.

9.10.08

Fronteiras - VII

EMPEZA AQUÍ

Entre veciños: lindes
O curiosísimo caso de Jungholz, ó sur de Kempten, ten dado lugar a discusións filosóficas. É territorio austríaco pero situado “practicamente” en Alemaña. En realidade está absolutamente en Alemaña, pero ten un punto de contacto con Austria, situado no pico dunha montaña. Nese punto está precisamente a posibilidade de filosofar: ¿canto tamaño ten un punto? Desde logo, non dá para pasar desde Austria ata Jungholz en vehículo. Iso implicaría invadir terreo alemán. ¿E andando...?; parece ser que tampouco é posible. Ninguén ten o pé tan minúsculo coma un punto infinitamente ―tómese no seu significado exacto― pequeno.

Ademais, en Jungholz está situado un dos dous únicos “cuadripuntos” que hai en Europa. O outro está en Baarle. Non se trata de que alí conflúan catro países; iso non se dá en ningún sitio. O que sucede é que na marca fronteiriza 110 xúntanse catro partes opostas dos dous países. O lugar exacto está pintado nunha rocha.

Ata agora referímonos a cuestións fronteirizas que chaman a atención incluso no mapa, por tratarse de zonas pertencentes a unha administración, pero rodeadas por territorios que pertencen a outra. Pero hai moitos outros casos nos que, sobre o papel non se ve nada sorprendente, pero sobre o terreo poden observarse situacións moi curiosas. Comentaremos só algunhas:

O número 120 da rúa Voro de Valga é unha casa situada en Letonia, e os seus habitantes son tamén letóns, pero a rúa Voro está en Estonia. Xusto nunha esquina da casa hai un sinal que indica a fronteira; en canto os da casa poñen o pé na súa rúa xa están no estranxeiro. As relacións entre ambas as dúas administracións non deben ser moi boas, porque a familia necesita un pase, e ten que informar ás autoridades estonias dos movementos que realiza polo seu territorio. Nesa mesma localidade hai varias vivendas máis en situación similar, e tamén hai casos nos cales a fronteira divide a propia vivenda. Outros casos similares danse en Bregana, entre Croacia e Eslovenia.

A estrada D830 discorre entre Bélxica e Francia. Trátase dunha vía de dobre sentido, e cada carril está situado nun país distinto, separados só pola mediana, unha sebe ou unha beirarrúa de cemento, segundo as zonas. Loxicamente, os sinais dun lado son belgas, e os do outro franceses.

Cerca da cidade norueguesa de Narvik hai tamén unha estrada, neste caso norueguesa que discorre totalmente por territorio sueco. Para entrar en coche nesta área cómpre unha autorización que se pode obter na aduana sueca.

6.10.08

Fronteiras - VI

EMPEZA AQUÍ
Internacionais : Baarle

Un caso similar, pero moito máis sorprendente é o de Baarle, que supón unha complexa mestura de territorios belgas e holandeses. Maioritariamente trátase de territorio holandés, dentro do cal hai enclaves belgas que, á súa vez, teñen no interior zonas holandesas. As partes holandesas forman o municipio de Baarle-Nassau, e as belgas constitúen o de Baarle-Hertog. Baarle-Nassau son oito enclaves, dos cales sete están dentro dos enclaves belgas –a modo de bonecas rusas-, e o oitavo está en territorio belga.

As orixes da estraña división deste territorio sitúanse no século XII, e débense a un complicado entramado de señoríos, herdades, compras e doazóns. A situación mantense practicamente intacta desde aquela, a pesar de que houbo momentos nos cales se deron circunstancias políticas favorables para acabar con este puzle. En 1843 unha comisión creada para o establecemento da fronteira entre os dous países chegou á conclusión de que, neste territorio resultaba imposible establecela con continuidade. O que si fixeron foi determinar a nacionalidade, unha por unha, das 5732 parcelas que comprendía a zona. En 1995 levouse a cabo unha pequena reforma que, lonxe de simplificar a situación, o que fixo foi reasignar pequenísimas zonas dun xeito que, visto desde lonxe, resulta ridículo. Nalgún caso trátase tan só duns canto metros cadrados no medio dunha extensa pradeira.

Como consecuencia destas estrañas partillas, non é raro que a fronteira divida en dous anacos unha mesma propiedade: unha nave con algún negocio, unha rúa, e sobre todo, moitas vivendas. O sorprendente é que todo isto non soe supoñer incomodidades para os seus habitantes. Incluso, ás veces, sucede o contrario: cada propiedade paga os impostos no territorio ó cal dá a súa entrada, e é moi frecuente que os donos fagan obras para desprazar a porta e poder así acollerse a unhas condicións tributarias máis vantaxosas. Isto sucede especialmente coas tendas. Para que sexa doado para os visitantes saber en que país se atopan, as placas cos números das casas son diferentes segundo pertenzan a un país ou a outro: as belgas son ovaladas e as holandesas son cadradas.

Llivia e Baarle non son os únicos exemplos de enclave, ou sexa, de territorio dun país, situado totalmente noutro.

Se pescudamos un pouco pola xeografía europea ―e ignoramos intencionadamente outras latitudes seguramente moi interesantes― atopamos varios casos: Austria ten terreos en Alemaña, Bélxica en Holanda, Holanda en Bélxica, Italia en Suíza, Suíza en Austria, Armenia en Acerbaixán, Acerbaixán en Armenia, Alemaña en Bélxica e en Suíza, Rusia en Bielorrusia, etc. Antigamente había máis, pero moitos desapareceron mediante acordos amigables entre os países implicados. Se cadra un dos máis recentes foi o acadado en 1990, mediante o cal Lituania deixou de ter un enclave en Bielorrusia, ó revisarse a delimitación fronteiriza entre ambos os dous países.

4.10.08

Fronteiras - V

EMPEZA AQUÍ
Internacionais: Llivia

A situación sorprende aínda máis cando entran en xogo estados distintos, e podemos atopar varios casos:

Un bo día Súa Maxestade Carlos I de España e V de Alemaña levantouse xeneroso e concedeulle a Llivia o estatus de vila porque lle pareceu un lugar estratéxico para a custodia de toda a zona, daquela española. Se non fose por ese agasallo real hoxe Girona tería 13 km2 menos.

Ó firmarse o Tratado dos Pirineos (1659), mediante o cal 33 localidades do Rosellón e da Cerdaña quedaron baixo dominio francés, as autoridades españolas lograron que Llivia quedase á marxe desta cesión amparándose na súa condicón de vila. Os franceses conseguiron tamén introducir unha curiosa cláusula: a poboación de Llivia nunca poderá ser fortificada polo goberno español. Hai outras curiosidades en relación con este territorio. Indicarei só algunhas:

Llivia, enclave catalán situado integramente en territorio francés no que viven en torno a 1500 habitantes, está conectada con España a través de dúas estradas que atravesan chan francés. Ata hai pouco tempo, circular por unha delas implicaba certa perigosidade porque hai dúas estradas galas que a atravesan perpendicularmente e ningún dos dous estados aceptaba que a súa fose a ruta secundaria, opinando, en consecuencia, que o sinal de STOP debería estar situado na outra. Os sinais aparecían arrancados con certa frecuencia, o que deu lugar á chamada “guerra dos stops”. O problema solucionouse construíndo un viaducto a distinto nivel nun dos cruces (1983) e unha rotonda no outro (2001).

Pola outra ruta, de menos capacidade, ata 1995 só podían circular vehículos españois. Nese ano produciuse a apertura das fronteiras dentro da UE e, desde entón, o tráfico é libre. Coa apertura das fronteiras e a libre circulación de persoas e mercancías dentro da UE, quedou tamén sen efecto unha lei de 1979 pola que se prohibía que unha persoa francesa tivese propiedades no enclave, e se así era tiña que venderllas inmediatamente a un español. Actualmente xa hai propietarios franceses en Llivia.

Os lindes exactos do territorio están indicados mediante 45 marcos que teñen escrito por unha cara un LL de Llivia, e pola outra as letras identificativas dos lugares franceses limítrofes.

Pero a situación xeográfica aínda é máis complexa: Llivia posúe un terreo en Francia ―Le Pla de Bones Hores―, máis ó norte, que lle fora doado como compensación por ser un exclave. En 1970 os franceses construíron alí un hotel sen seren donos do terreo. Despois dun litixio, a sentencia foi favorable a España, e o hotel pasará tamén a ser propiedade de Llivia en 2030.